Guía de nomes galegos

Do grego Geṓrgios, derivado de  geōrgós 'labrego, agricultor', a través do latín tardío Georgius. Na forma galega, documentada xa desde a Idade Media, houbo inflexión por influencia da semiconsoante seguinte, que provocou a transformación en u da primeira vogal. Deste nome proceden o topónimo Xurxo e e os haxiotopónimos Sanxurxo, Santiorxo, Santiurxo e Santurxo.

San Xurxo é un personaxe envolto nunha lenda xa rexeitada nun concilio do século V. Segundo ela, sería un soldado romano da Capadocia martirizado na persecución de Diocleciano (303-304). O seu culto pasou rapidamente de Oriente a Occidente, acrecentado por un relato fantástico no cal o santo guerreiro, montado nun cabalo, mata cunha lanza un dragón que tiña atemorizado todo un país porque devoraba animais e persoas. Xa na antigüidade, para os cristiáns o dragón significaba o paganismo. Tamén foi utilizado polos cruzados na súa loita contra os musulmáns de Palestina, como Santiago nos reinos cristiáns peninsulares. Na batalla de Aljubarrota (1385) os guerreiros portugueses aseguraban que se lles aparecera o santo e que os axudara a vencer o exército invasor do rei de Castela. Na Idade Media fíxose moi popular en boa parte de Europa: patrón da orde Teutónica, de Xénova, de Barcelona, de Cataluña e de Aragón. A partir do século IX substitúe a san Duarte como patrón de Inglaterra. Foi nome de seis reis británicos, pero entrou serodiamente, no século XVIII e por medio dunha dinastía alemá: a da Casa de Hannover.

A cruz de san Xurxo (vermella sobre fondo branco) figura nas bandeiras de Inglaterra —integrada posteriormente na da Gran Bretaña xunto coa de santo Andrés de Escocia e a de san Patricio de Irlanda—, de Xeorxia e tamén nos escudos de Aragón, Sardeña e de cidades como Barcelona, Londres, Montreal, Milán, Xénova, Coblenza e Friburgo.

Pintores como os italianos Giorgio Barbarelli ‘Giorgione’ (1477-1510) e Giorgio de Chirico (1888-1978) e o francés Georges Braque (1882-1963); filósofos como o irlandés George Berkeley (1685-1753) ou o alemán Georg Hegel (1770-1831); compositores como o alemán Georg Händel (1685-1759) ou o ruso Igor Stravinski (1882-1971); escritores como o castelán Jorge Manrique (c. 1440-1479) e o brasileiro Jorge Amado (1912-2001); políticos como o primeiro presidente estadounidense George Washington, de 1789 a 1797; e cantautores como o francés Georges Brassens (1921-1981).

En Galicia lembramos o historiador ourensán Xurxo Lorenzo Fernández (1910-1934), quen, a pesar da súa prematura morte, xa publicara traballos de arte, historia, arqueoloxía e etnografía.