Aínda que a edición máis antiga que se conserva da novela de cabalerías do Amadís de Gaula (Los quatro libros del virtuoso caballero Amadís de Gaula) data de 1508 e está escrita en castelán, sábese que había unha obra moi anterior que xa existía no século XIV, e mesmo se sospeita que o seu autor podería ser portugués ou galego (João de Lobeira?, Vasco de Lobeira?).
O relato novelesco iníciase cos amores furtivos do rei Perión de Gaula e da princesa Elisena da Bretaña, que deron lugar ao nacemento dun neno (Amadís) ao que a súa nai, axudada por unha doncela, coloca nunha arca que a corrente dun río leva deica o mar (outro caso semellante á lenda bíblica de Moisés). Recolle o meniño un cabaleiro chamado Gandales, que o leva á súa mansión de Escocia, onde o educa. Xa adolescente, Amadís namórase da princesa Oriana, filla do rei Lisuarte de Gran Bretaña e da súa esposa Brisena. Armado cabaleiro por Perión (sen que ningún dos dous coñeza a filiación), Amadís percorre fantásticas aventuras protexido pola meiga Urganda ‘a Descoñecida’.
