Guía de nomes galegos

Antigo nome atestado na documentación galega desde o século IX, primeiro como Gilvira, Giloira, Geloyra, Gelovira, e despois xa, nos textos en galego, como Elvira. É de orixe xermánica e está composto por unha primeira raíz gótica *gails, relacionada con gailjian ‘alegrarse’ ou ‘lanza’, e unha segunda *wêrs ‘verdadeiro’.

Houbo unha santa Elvira de Lisboa, cuxos restos mortais, xunto cos doutros santos, se  atoparon nesta cidade en 1589. Non se sabe máis nada da súa vida.

Trátase dun nome de uso común na Alta Idade Media galega que levaron mulleres da nobreza, entre elas dúas raíñas co mesmo apelido: Elvira Méndez. A primeira, do século X, filla do poderoso conde Hermexildo Gotérrez, foi esposa de Ordoño II, rei privativo da Galicia nuclear. A segunda, que tamén procedía do poderoso clan galego dos Gotérrez, casou co rei Afonso V (999-1028) e xuntos promoveron en 1017 o Foro de León, o primeiro que se coñece do reino galaico-leonés, que fixou o dereito a herdar das mulleres. Así mesmo, tamén levou este nome a infanta Elvira Alfónsez (1079-1157), filla de Afonso VI, que foi condesa de Tolosa.

Dona Elvira e dona Sol é como se chamaban as fillas do cabaleiro castelán Rodrigo Díaz de Vivar (o Cide), segundo o Cantar; o que non se sabe é se foron personaxes reais ou literarios.

O nome difundiuse en Europa desde finais do século XVIII, a partir da estrea da ópera Don Giovanni (1787) con música de W. A. Mozart e libreto en italiano de Lorenzo da Ponte; chamábase Elvira a dama de Burgos abandonada polo nobre español Tenorio. José Zorrilla substituirá dona Elvira por dona Inés de Ulloa no seu drama Don Juan Tenorio de 1844. Tamén terán o nome de Elvira as heroínas das óperas L’italiana in Algeri (A italiana de Alxer, 1810), de G. Rossini; I puritani di Scozia (Os puritanos de Escocia, 1835), de V. Bellini e Ernani (1844), de G. Verdi. Así mesmo, o nome tamén aparece en obras literarias de escritores como Espronceda e Baudelaire (século XIX).

Elvira Bao (1890-1971), mestra e militante galeguista. Elvira Novo (finada en 1931), mestra e activista cultural.

Elvira Santiso García (1872-1961), pintora e docente na Escola da Real Sociedad de Amigos del País de Santiago.