Guía de nomes galegos

O nome do santo chegou desde o latín Mammes, -etis, posiblemente ligado con cognomes romanos como Mammeus, Mammeanus, Mammatus e outros, relacionados co termo mamma 'mama', 'mamá' da linguaxe infantil. Tamén se lle ten atribuído orixe semí­tica no nome Mohamed (o mesmo có do profeta Mahoma, pero moi anterior ao nacemento deste), da raíz H-M-D 'loar'; con todo, a relación con este nome semítico presenta problemas fonéticos. En todo caso, é un nome do repertorio cristián tradicional.

San Mamede de Cesarea (século III) era pastor nesta cidade da Capadocia, na actual Turquía. Segundo a lenda, refuxiouse nun bosque para fuxir da persecución de Aureliano, e alí predicoulles o Evanxeo ás feras; transformouse así no Orfeu cristián, o que amansa as feras coa música. Finalmente, foi destripado por un gladiador do anfiteatro cun tridente, instrumento que é o seu atributo persoal na súa iconografía. É un dos santos máis antigos do culto hispánico.

En Galicia, Mamede Casanova foi un famoso bandoleiro de principios do século XX que, por algún dos seus mitificados asaltos, chegou a inspirar unha obra de Valle-Inclán.