Guía de nomes galegos

Nome procedente do francés Denis, apóstolo da Galia, e este do latín Dionysius, á súa vez do grego Dionýsios 'relativo a Dionisos’, adxectivo derivado de Diónysos, o nome do deus do viño, formado de Dio, xenitivo de Zeus, e Nysa, cidade exipcia onde tiña un templo. A última parte tamén se ten interpretado como unha palabra tracia que significaría 'fillo', e de aí, 'fillo de Deus'.

Este nome resistiu a castelanización asumindo a función de apelido, como Denis, Diniz ou Doniz.

Dionisos era o deus grego da natureza, das festas e do viño, a quen os romanos fixeron corresponder con Baco.

En Galicia e Portugal o nome de Denís tivo certa difusión na Idade Media por levalo D. Denís (ou Dinís) de Portugal, rei deste país de 1279 a 1325, que foi —despois de Afonso o Sabio de Castela, León e Galicia— o máis fecundo dos trobadores da lírica galega e portuguesa da etapa medieval. Este rei recibiu este nome por san Denís de París, patrón desta cidade e de Francia, pois impuxérallo o seu pai Afonso III o Boloñés, educado en Francia.

Por ser de uso en Galicia na Idade Media e, sobre todo, por levalo o citado rei portugués poeta e protector de trobadores, xograres e segreis en lingua galega, a partir das últimas décadas do século XX o nome de Denís pasou a contarse entre os distintivos da onomástica galega.

Dionisio Gamallo Fierros (1914-2000), polígrafo de Ribadeo e académico correspondente da Real Academia Galega.

Dionisia López Amado (1928-2008), nada en Cedeira, foi unha activista política galega, membro do grupo de Nais da Praza de Maio de Buenos Aires, enfrontadas á ditadura militar arxentina para reclamar a aparición dos seus fillos secuestrados e oficialmente desaparecidos.