Guía de nomes galegos

Nome de orixe xermánica e importanción franca nos textos galegos desde o século XII. A raíz foi posta en relación con*bera(n) ‘oso’, *baira ‘xabarín’ ou beran ‘traer, levar’.

Berenguer Ramón ou Ramón Berenguer foron nomes de dinastía usados, alternativamente, polos condes de Barcelona dos séculos XI e XII: Berenguer Ramón I, ao que sucedeu o seu fillo Ramón Berenguer I, e a este os seus fillos xemelgos Berenguer Ramón II e Ramón Berenguer II. Fillo deste último foi Ramón Berenguer III, e deste Ramón Berenguer IV, o personaxe máis coñecido e de maior transcendencia histórica debido ao seu matrimonio en 1150 con Petronila I, raíña de Aragón, o que supuxo a unión do condado de Barcelona con este reino. Con el iníciase a dinastía catalá na coroa de Aragón, que se mantería deica 1410, para despois ser substituída pola castelá da Casa de Trastámara.

En Galicia atestamos a forma latinizada Berengarius en 1120, e igualmente aparece latinizado o nome da esposa de Afonso VII (donna Berengaria). A forma catalá ou provenzal Beringel entrou en Galicia co nome do arcebispo de Santiago sucesor de Xelmírez en 1140 e acabaría desprazando a forma latinizada anterior.

A emperatriz dona Berenguela (século XII) foi esposa de Afonso VII e está sepultada no Panteón Real da catedral de Santiago, xunto co seu fillo Fernando II de Galicia e León.

Case douscentos anos despois foi designado arcebispo de Compostela o francés Berengarii de Landoria, galeguizado como Berenguel de Landoira. Exerceu o seu mandato no arcebispado compostelán de 1317 a 1330, e xa de primeiras quixo impoñer mediante a violencia o poder eclesiástico sobre o feudal e o burgués, de aí que pasase, tristemente, á historia polo asasinato en 1320 de Afonso Suárez de Deza e outros once representantes do Concello de Santiago, degolados a traizón no castelo arcebispal da Rocha Forte cando acababan de parlamentar con el. Mellorou as fortificacións de Compostela e mandou construír a torre da Trindade (hoxe torre do Reloxo tras o engadido de Domingo de Andrade a finais do século XVII) que popularmente será coñecida como a torre Berenguela.