Real Academia Galega

Ricardo Carballo Calero (Ferrol, 1910 – Santiago de Compostela, 1990) medrou en Ferrol e en 1926 trasladouse a Santiago de Compostela para estudar Dereito e Filosofía. Alí desenvolveu unha intensa actividade intelectual e política: entrou axiña en contacto co galeguismo artellado arredor do Seminario de Estudos Galegos (do que chegou a ser secretario xeral) e mantivo un estreito contacto con Risco, Castelao, Otero Pedrayo e outros mestres da Xeración Nós, en cuxa revista colaborou. Tamén participou na fundación do Partido Galeguista e no proceso de redacción do Estatuto de Autonomía para Galicia. Desta época son as súas primeira obras literarias, os libros de poemas Vieiros (1931) e O silenzo axionllado (1934).

A guerra civil sorprendeuno en Madrid, onde preparaba a oposición á cátedra de bacharelato tras aprobar unha praza de funcionario no seu concello natal. Loitou no bando republicano e en 1939 foi detido e condenado a prisión. Foi posto en liberdade dous anos despois, pero prohibíuselle exercer cargos públicos polo que traballou no ensino privado á vez que restablecía relacións co galeguismo que non se exiliara. En 1950 pasou a dirixir o Colexio Fingoi de Lugo. Ese mesmo ano fundábase a Editorial Galaxia, un proxecto no que participou activamente ao mesmo tempo que se dedicaba á creación literaria. En 1954 doutorouse en Madrid coa tese Aportaciones fundamentales a la literatura contemporánea (1954), en 1958 ingresou como membro de número da Real Academia Galega co discurso titulado Contribución ao estudo das fontes literarias de Rosalía. En 1965 incorporouse como profesor á Universidade de Santiago de Compostela, onde se converteu, en 1972, no primeiro catedrático de Lingua e Literatura Galegas.

A obra de creación literaria de Carballo Calero transita os diversos xéneros canónicos e suma uns vinte libros estudados pola crítica e profesores de prestixio. Como narrador publicou A xente da Barreira (1951), premio Bibliófilos Gallegos e primeira novela en galego da posguerra, Scórpio (1987) e relatos curtos; cultivou a poesía (Vieiros, 1931; O silenzo axionllado, 1934; Anxo de terra, 1950; Poemas pendurados dun cabelo, 1952; Salterio de Fingoy, 1961; o título antolóxico Pretérito imperfeito, 1980; Cantigas de amigo e outros poemas, 1986; Reticências, 1990); e fixo achegas á literatura galega como dramaturgo (Catro pezas: A sombra de Orfeo, Farsa das zocas, A arbre, Auto do prisioneiro, 1971; Teatro completo, 1982).

Foi tamén autor dunha extensa produción ensaística na que destaca a Historia da literatura contemporánea galega (1963), o esforzo de sistematización da nosa literatura máis ambicioso e significativo da segunda metade do século XX. Nos estudos que publicou na década de 1970 sobre diversos autores salientan os que lle dedicou a Rosalía de Castro coa edición da súa poesía e análises da lingua e da obra literaria da poeta.

Carballo Calero é ademais autor da Gramática elemental del gallego común (1966), obra moi popular no seu momento, con diversas edicións. A de 1979, sétima e derradeira, ten cambios importantes na ortografía e en escollas léxicas e, sobre todo, morfolóxicas a raíz do cambio na concepción de Carballo sobre o que debería ser o galego común, xa que desde mediados da década dos 70 pasou a defender publicamente unha aproximación e reintegración da lingua galega na portuguesa. A partir desas datas empeza a asinar como Ricardo Carvalho Calero. En 1981 foi nomeado membro da Academia das Ciencias de Lisboa e en 1984 recibiu a Medalla Castelao.