Instantánea realizada arredor dos primeiros anos do século XX e impresa como tarxeta postal polo estudio do fotógrafo José Cao Moure P.P.K.O. baixo o título Cuarteto de virtuosos en una calle típica de Túy.
Fonte: Arquivo da Real Academia Galega.
Reverso da postal impresa polo estudio do fotógrafo José Cao Moure.
Fonte: Arquivo da Real Academia Galega.
P.P.K.O., isto é, José Cao, académico correspondente que foi da RAG, debeu ser alguén que gustaba da ironía, como se advirte na abreviatura coa que asinaba algúns traballos e coa que nomeou a súa empresa, pero o certo é que falamos dun fotógrafo (semi-)profesional que retratou espazos, monumentos e xentes do sur de Galicia e non só.
Non sei se o termo “virtuosos”, co que bautiza esta postal, cumpriría lelo en clave irónica. No fondo tanto ten pois para nós, hoxe, a fotografía, malia o seu fin comercial, supón unha homenaxe á nosa cultura tradicional, á nosa música e ás mulleres que nola legaron. Todo a través de dous planos diáfanos na fotografía. En primeiro lugar os catro virtuosos, que ollan para o obxectivo con atención porque saben que van ser retratados. O único home da fotografía é quen mira en fite; á súa dereita, a violinista parece perder a ollada nas cordas do violín. As dúas nenas reflicten, quen sabe a razón, certo incomodo. Unha delas non ergue a vista, outra dirixe a ollada a algo que queda fóra do campo, non se sabe o que. Na composición ocupan un lugar central, dominados polo estatismo que se lle esixe, porque van ser inmortalizados, pero aí asoma tamén a vida, que a música ilumina. Esta plásmase nun triángulo extraordinario inspirado na rúa costenta desde a que se retratan. No seu vértice superior unha leiteira ou lavandeira, desas mulleres que levaban o mundo na cabeza, e unha parella de nenos ollan ao final da rúa. Á dereita, a ollada feliz, sorprendida e inocente da nena coas mans cruzadas por diante, case en sinal de respecto, salienta sobre o ricto serio doutro neno e o sorriso da moza que, desde unha altura superior, olla o espectáculo. Á esquerda, unha nena, ou moza, sorrí tamén e, reparen, parece collerlle a man ao neno de rostro borroso. Irmáns, probablemente, unidos tamén nese arroubo que produce a música popular. Non o saben, non o souberon nunca, pero hoxe admiramos o “cuarteto” e compartimos coa xente que os viu e oíu o inesperado cambio no estado de ánimo que nos produce. A alegría da música popular, da man de violinistas e pandeireteiras, que entra na vida antes como agora.
Ramón Nicolás
Académico correspondente
