Sempre á procura da beleza, Luz. Forxadora de beleza nos poemas, nas pinturas e colaxes coas que agasallaba ás amizades, na música, na actitude persoal. Teño diante un debuxo que acompaña o poema "Ferida laranxeira", a rapaciña descalza cargando sobre un molido as laranxas de ouro. Beleza rebordando, deitando fóra no sorriso. Gravada na memoria unha imaxe de Luz nos anos 80, a bordo dun barco na Ría de Vigo, recitando un poema de Eduardo Moreiras; a namorada que imaxinaran Mendiño ou Martín Codax. Eu acababa de ler Códice Calixtino, causáranme fonda impresión os poemas, os soños desvalidos, e sobre todo a breve presentación identificando poesía e luz, "cada poeta engade unha faísca de claridade ao poema total", o xeito de prender unha lámpada, un lume que arde sen consumir. E finalizando: "Mais a luz vai comigo".
Despois a morte de Eduardo, a transformación da dor nun pranto luminoso, Prometo a flor do loto, convocando aqueles anxos da garda con patíns brancos mentres aprendía a vivir. Non podo esquecer que en 1998 Luz formou parte do xurado que outorgou o premio Esquío a Catálogo de velenos, o meu primeiro intento de percorrer os camiños da poesía. Pois seguía con atención os esforzos poéticos da xente máis nova, ao tempo que dialogaba con Rosalía: quen senón Luz podía entregarnos a Vida secreta de Rosalía, "Quero restituír as páxinas borradas pola morte". Luz, complexa e múltiple, a quen coñeceu unicamente a poeta cústalle imaxinar un pasado deportista, de xogadora de baloncesto, percorridos de varios quilómetros coa bicicleta que emprendía diariamente até case facer oitenta anos: "mira, mira que músculos nas coxas, é polo ciclismo". Devorando a vida con todas as súas cores e tebras, a paixón física e a do espírito. Disciplinada, respondendo sempre ás convocatorias e chamadas da academia; moderna, comunicándose connosco a través do correo electrónico até poucas semanas antes da súa morte, xa entrando e saíndo do hospital, nunha mensaxe cortada como os versos dun poema: "Biquiños da vella Luz // Quérote". Atenta a dar os días nos aniversarios. En 2016, próxima a facer 95 anos, agasállanos cun libro sorprendente, Rosa tántrica, harmonizando Paracelso e Borges. Un libro que resoa en min, por ser devota da poesía de Borges, de La rosa profunda, dos seus hendecasílabos, do seu limiar, "un escritor debe ser leal á súa imaxinación". Borges imítase a Luz: "Soy el que ve las proas desde el puerto; / soy los contados libros". Luz conversa con Georgie Luis Borges, contemplándoo adolescente, cruzando a ponte Halfpenny sobre o río Liffey en Dublín. Irlanda e Dublín, onde vive a súa filla Mónica, no centro dos seus afectos, dos seus poemas en As arpas de Iwerddon. No libro XI de Rosa tántrica soñan os tigres annamitas, dreamtigers. Sétima lectura de Paracelso, di Luz, facendo rexurdir da cinza a rosa do primeiro día. Aínda daría ao prelo en 2018 un último poemario, dedicado á súa nai, Pazo de Tor, teimando en chamar polas rosas:
Eu son a creatura que chama polas rosas
ás portas do misterio
Todo se fai milagre
na patria dos oráculos
e agardo o compromiso
de saber que aínda existo.
Hai dúas semanas, nunha conversa telefónica con Víctor Freixanes, unha despedida, dixo: "Estou feliz. Vivín feliz e agora vou a outro lugar e desde alí terei conta de vós." Canto o necesitamos nestes tempos de tribulación! Luz, a poeta encandeante, a amiga entrañábel, aínda existes e sempre existirás nos teus poemas. A luz vai contigo.
