Benquerida María Victoria:
Véxote, ao recibires a noticia de que o Día das Letras Galegas neste 2018 está dedicado a ti, abaneando a cabeza e exclamando:
— Recoiro, non era sen tempo! Ben o merecía!
E se a Real Academia Galega te escolleu para o Día das Letras é por pensar que, de certo, merecías ser homenaxeada. Polo teu amor a Galicia, do que adoitabas dicir "A miña relación con Galicia e a miña opción pola súa lingua é simplemente unha historia de amor". Pola túa entrega á causa da lingua galega, como escritora e como profesora.
Non hai dúbida de que, alá onde esteas, talvez a bordo do Arroás, segues teimando en que a rapazada, as mestras e mestres, e mesmo outras persoas que non tiveron oportunidade de aprenderen a nosa lingua, compartan o teu entusiasmo por ela. Por iso, a comezos dos anos 70, cando aínda vivía o ditador e o galego estaba prohibido, dabas cursos desa lingua. Cursos organizados por asociacións como Amigos da Cultura de Pontevedra ou o Ateneo de Ourense, que eran consideradas subversivas. Serían, pois querían mudar o réxime.
Participar nesas actividades e outras semellantes tivo consecuencias, fuches represaliada, o que compartes con homenaxeados recentes como Carlos Casares. Carlos foi expulsado en 1970 do Centro de Ensino de Viana do Bolo –agora un IES que leva o seu nome– e expedientado en 1974, por ser antifranquista. A ti quitáronche o pasaporte. Se vos encontrades polo alén, habedes rir desas asneiras. Pensaban que podían cortarvos as ás cun expediente ou unha retirada de pasaporte?
Se non podías viaxar cun documento administrativo cheo de cuños, voabas coa imaxinación, empregando os libros como pasaportes. Ensinabas ao teu alumnado a gozar coa literatura, a meterse na pel dos personaxes. Ti eras quen de vivir na pel dun adolescente, como o Nicolau de Anagnórise, dunha mestra lidando cos caciques da Castela rural dos anos 60, como a Elena de Onde o aire non era brisa, ou mesmo na pel dos cans que protagonizan moitos dos teus libros, como protagonizaron episodios da túa vida.
Aquí viviches no paraíso. Paraíso foi a túa amada Pontevedra. Paraíso as aulas, das que non desertaches nin estando enferma. Desde Galicia, que este ano te canta, recibe o noso agarimo. Ti sigue teimando.
