Leiras Pulpeiro cultivou fundamentalmente unha poesía de denuncia social e constitúe unha das principais figuras do noso Rexurdimento.

Naceu en Mondoñedo o 25 de outubro de 1854. Iniciou os seus estudos de Latín e Humanidades no Seminario mindoniense, e obtivo o título de bacharel en Artes no Instituto de Tapia de Casariego, na Asturias occidental. En 1870 desprazouse a Compostela para cursar a carreira de Medicina, seguindo os pasos de seu pai, que remataría en Madrid en 1877. Un ano máis tarde regresaba a Mondoñedo, xa como médico en exercicio. Porén, Leiras Pulpeiro non semellaba encaixar nunha sociedade mindoniense hermética e fortemente influenciada pola igrexa. A coherencia dos seus ideais galeguistas e anticlericais valeulle o apelativo de "médico dos pobres" e mesmo o levou a casar polo civil no ano 1888, o cal foi motivo dun escándalo público con gran repercusión nos xornais locais.

Os seus primeiros poemas apareceron no semanario O Tío Marcos da Portela en 1884, sen que iso lle impedise a implicación na causa política. Foi membro activo do Partido Republicano Federal e participou, en 1887, na Xuntanza Federalista de Lugo que aprobou o "Proyecto de Constitución para el futuro Estado gallego". Os seus poemas, de poderosa sona xa naquel momento, levárono a ser nomeado, en 1905, membro da Real Academia Galega. Non obstante, a súa modestia fixo que renunciase, considerando que non reunía as condicións necesarias. Con todo, anos despois deixou como legado á institución unha importante colección de material sobre léxico, e tamén cantigas e refráns compilados ao longo da súa vida na comarca mindoniense.

Na última volta da súa vida, Leiras Pulpeiro resultou premiado nos Xogos Florais de Vigo e publicou, en 1911, Cantares gallegos, o único volume completo do autor editado en vida. Esta obra componse de poemas inspirados na tradición popular, que destacan pola súa gran riqueza lingüística, o predominio da temática amorosa e social, e o mantemento dun esquema métrico fixo. O 9 de novembro de 1912 falecía en Mondoñedo, a súa terra natal. No ano 1930 publicáronse xa as súas Obras Completas. Tomo I. Poesías, e, máis adiante, tras serlle dedicado o Día das Letras Galegas, publicáronse numerosas reedicións e compilacións.

Xosé Luís Regueira sobre Leiras Pulpeiro.