Alumnado do CEP de Ventín posan co Acordo de compromiso lingüístico asinado nunha das aulas.
Nenos e nenas coas pulseiras coas que se lles agasallou na apertura do proxecto.
Alumnado traballando nunha das propostas do proxecto.
Estudantes escoitando as palabras do presidente da RAG animándoos a activaren o "modo galego".
Dúas alumnas asinando o Acordo de compromiso lingüístico.
Dous alumnos asinando o Acordo de compromiso lingüístico.
A experiencia de inmersión lingüística estase a desenvolver na Escola de Educación Infantil do Milladoiro, as escolas unitarias de Covas e da Igrexa e os colexios de Barouta, A Maía, Ventín e Agro do Muíño. Durará tres semanas e inspírase en 21 días co galego, pero coa particularidade de anticipar a experiencia ás primeiras etapas educativas e implicar, por primeira vez, todos os colexios dun mesmo concello a un tempo e estenderse ao conxunto de actividades educativas, complementarias e extraescolares de xestión local.
O que se pretende acadar é o compromiso entre o alumnado, o profesorado, o monitorado dos servizos complementarios e outros traballadores e traballadoras dos centros educativos de empregaren o galego durante, polo menos, tres semanas seguidas, buscando tamén a complicidade das familias. E para facilitar o obxectivo, estanse a desenvolver toda unha serie de experiencias que, no caso das destinadas aos nenos e nenas, son dun marcado carácter lúdico. “Penso que o feito de que o que se lles propoña sexa divertido é fundamental, que non o vexan como os deberes, senón como unha actividade diferente e voluntaria que lles permite ademais acadar un premio”, reflexiona Javier Cacheiro.
Seguramente por ese marcado carácter lúdico, a resposta polo momento dos nenos e nenas está a ser “exemplar”, valora Enrique Gil, responsable do equipo de dinamización lingüística do CEP de Ventín. “Fan serios esforzos por falar en galego e autocorrixirse. Cada día teñen que reflexionar sobre a experiencia e autoavaliarse cun semáforo, e avalíanse con moita esixencia. Paréceme unha proposta moi interesante porque promove a concienciación lingüística e porque se basea en actividades moi novidosas”, valora o mestre, que sinala a implicación do profesorado como unha parte fundamental do éxito.
Do diagnóstico á acción
Con Modo galego, actívao! a Real Academia Galega e o Concello de Ames pasan do diagnóstico á acción. O programa dálle continuidade ás investigacións do Seminario de Sociolingüística neste municipio que deron lugar á publicación A lingua no CEIP Agro do Muíño (2018) e ao Mapa sociolingüístico escolar de Ames (2021), no que se detecta unha perda do 10 % de galegofalantes iniciais xa no primeiro contacto co medio educativo na etapa infantil. Esta porcentaxe vai medrando nos sucesivos cambios de ciclo ata cifras extremadamente preocupantes: na secundaria só o 11 % do alumnado é galegofalante e outro 11% bilingüe, fronte a un 77 % de falantes habituais de castelán, a maioría deles monolingües.
“É o momento de actuar e de sumar forzas entre as diferentes administracións e institucións implicadas”, salienta a concelleira de Normalización Lingüística, Escarlata Pampín. “Somos plenamente conscientes da situación sociolingüística nos centros escolares do municipio. É por isto que é urxente poñer en marcha intervencións coa finalidade de reverter a situación da nosa lingua entre a poboación máis nova e de garantirlles ás nenas e aos nenos o dereito a usar con normalidade a lingua que nos identifica como galegos e galegas”, expresa.
O grao implicación da administración local é precisamente outra parte esencial do proxecto, indica Henrique Monteagudo, coordinador do Seminario de Sociolingüística da RAG. “Cada vez está máis clara a importancia de traballar na proximidade, e as administracións locais teñen os instrumentos para facelo; por tanto, teñen un importante papel que desempeñar neste sentido”, considera. A Academia espera que a experiencia sexa posteriormente reproducible noutros municipios. “Non temos capacidade para acompañar a todos os concellos de Galicia pero concibimos este proxecto como unha experiencia piloto que permita definir un modelo de intervención replicable e extensible a outros concellos”, engade o sociolingüista.
Alén de definir o proxecto, apoiar a execución e ofrecer asesoramento, a Academia está a facer o seguimento da experiencia para analizar o seu desenvolvemento dende a perspectiva científica. Os resultados serán recollidos posteriormente nun informe.
O profesorado, representante da Academia nos colexios
O alumnado de educación primaria comezou o pasado luns o programa adquirindo o compromiso de empregar o galego durante todo o día, asinando o Acordo de compromiso lingüístico. Cada titor e titora exerce ante os cativos e cativas de representante da Real Academia Galega, ofrecéndolles un premio da súa elección de cumpriren o acordo. Ademais, cada neno ou nena debe cubrir a diario a folla titulada E hoxe, activaches o modo galego? no que ao final de cada xornada avalía o seu grao de cumprimento do acordo.
O proxecto conta cun blog que orienta o profesorado sobre que facer cada día, cada semana. Nestes primeiros sete días, a atención temática céntrase no audiovisual, a música, as redes sociais e os videoxogos e cada aula pode elixir realizar dobraxes divertidas de películas, pequenos vídeos sobre calquera tema curioso baseada na linguaxe de espazos coma Youtube e Tik Tok ou ben compoñer unha canción de música urbana en galego, detalla Gabino Vázquez-Grandío, técnico do Seminario de Sociolingüística da RAG. “Nas aulas de infantil a experiencia estase centrando polo momento en traballar co léxico, por campos semánticos”, engade.
A RAG e o Concello buscan ademais a complicidade das familias, con propostas para a fin de semana. Este venres proporáselle ao alumnado un tema para que grave en audio unha breve reflexión persoal. Nos primeiros días da semana seguinte, o profesorado fará unha escolma para remitila ao Seminario de Sociolingüística. Os testemuños serán o eixe dun espazo que se emitirá os vindeiros tres xoves no programa Somos Ames de Ames Radio, no que serán comentados dende o punto de vista sociolingüístico.
Alén do programa de inmersión que se estenderá ata o 20 de marzo, Modo galego, actívao! ofrecerá ao longo dos vindeiros meses accións formativas e de sensibilización para o profesorado, os educadores, o persoal auxiliar e o monitorado das actividades complementarias. Prestaráselles tamén asesoramento ás empresas subcontratadas que se encargan das actividades complementarias, acompañarase os colexios na revisión dos proxectos lingüísticos de centro e facilitaráselles a todas as partes material didáctico e apoio á formación. Modo galego, actívao! desenvólvese co financiamento da Deputación da Coruña e do Fondo Xacobeo da Xunta de Galicia, a través da Secretaría Xeral de Política Lingüística.
