BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Estudios e investigacións sobre Avilés de Taramancos
Galicia contemplada como unha Ítaca á que debe regresar o poeta para colaborar na súa loita contra os pretendentes que saquean o palacio de Penélope... A perda do paraíso non só ofrece unha dimensión individual, que se manifesta na recuparación da infancia, e outra universal cando retoma o mito da xénese, que o emparenta co universo poético de Sombra del paraíso (1944) do seu admirado Vicente Aleixandre, senón tamén unha imaxe nacional ao tematizar a realidade paisaxística de Galicia e de Colombia. Os planos en que se manifesta a perda son o espacio e o tempo; se as ?plaquettes? As moradías do vento e A frauta e o garamelo xorden na cidade da Coruña a partir da depuración lírica de realidades da súa contorna noiesa, a evocación da paisaxe e da sociedade colombianas non se materializou de veras ata o seu regreso definitivo a Galicia en 1980, momento en que retorna á paisaxe da infancia en As torres no ar, agora coa profundidade de visión e coa sabedoría estilística que o converten, indiscutiblemente, nun dos mellores poetas galegos da súa xeración e da segunda metade do século XX. Non faltan os paratextos de Avilés que avalarían esta interpretación temática. Así, na importante entrevista que lle fai o xornalista Xan Carballa en xuño de 1987, ao pouco de participar o poeta noiés con outros trece escritores no peche na Real Academia Galega para solicitaren a demisión do seu presidente, Domingo García Sabell, declara o seguinte sobre as saudades de Galicia e de Colombia:
Supoño que é unha sensación que sofren a meirande parte dos galegos. É esa dobre vida, esa dobre permanencia que impede estar nos sitios que amas. Pero aparte desta saudade que sinto agora por América, é máis ben un esforzo por recuperar as propias raíces. Eu agora estou sofrendo a perda dun territorio, se queres un territorio poético non só físico, pois ao cabo vivín vinte anos nunha terra na que me integrei, e vivín como colombiano. Pero ao mesmo tempo ao regresar sínteste máis galego, máis afianzado na própria terra, aínda que estexas soñando permanentemente naquela outra Galicia que deixaches cando te foches. A mente divídese en tres partes: unha terra que abandonache, que fica como unha postal fixa na memoria e que non a vas topar nunca; outra o territorio novo, aberto, e no que pasaches a mellor parte da túa vida ?fun aos 25 anos e regresei aos 45; e outra o novo encontro cunha terra que estabas soñando pero que non atopas e tes que construír de novo. Aí hai sempre un problema de fondo, de ensoñación dunha terra que queres recuperar, e iso trai consigo unha nova poesía e unha nova maneira de sentir a poesia.4
Ao ser preguntado polas diferencias das dúas chamadas da Terra, Avilés realiza esta declaración:
Sempre hai unha distinción. A pátria é a infáncia, e iso marca para sempre, sobre todo para un home coma min que xa tiña un senso da Pátria cando me fun, que xa estaba a traballar no galeguismo e no nacionalismo, e nunca esmoreceu. Infancia que é a pátria vivida das sementeiras, das mallas, dos oficios... iso doume unha fortaleza vital estraordinaria. A outra era unha pátria superposta, aínda que me sentín moi integrado a Colómbia, incluso co sofrimento de querer esquecerme da própia orixe. Ese sofrimento que levamos ás costas os galegos, que ás veces non nos deixa ter as alegrías e as vivencias necesarias da outra pátria é terríbel. Pero é a pátria soñada, a pátria de sempre.5
Nº 364 42