O TEMPO HISTÓRICO DE CURROS Xosé R. Barreiro Fernández
INTRODUCCIÓN O noso país está cada día máis preocupado por recuperala memoria dos que nos precederon e puxeron o seu talento e paixón ó servicio da cultura galega. E isto é, á parte dun acto de xustiza, un síntoma de boa saúde social. Os actos celebrados tanto pola Real Academia Galega coma polo Consello da Cultura Galega en honor de Curros Enríquez son unha mostra do que estamos dicindo. É habitual neste tipo de conmemoracións que ós historiadores se lles solicite, e así sucede neste caso, que recreen o marco histórico no que viviu a persoa homenaxeada. Afeitos ás sínteses dos ciclos históricos de Galicia, os historiadores resolvemos con dignidade o cometido reconstruíndo o espacio no que se situou a aventura vital do protagonista. Pero teño que recoñecer que cada vez que asumo este cometido dubido máis do meu esforzo. Podémolos historiadores reconstruír nos seus grandes trazos as estructuras sociais, podemos recuperalas correntes ideolóxicas que circulaban naquel momento, mesmo podemos captar esa especie de espasmos que experimentan tódalas sociedades e que non son outra cousa que as aceleracións do proceso histórico que percorren en pouco tempo o que habitualmente se fai en séculos. Podemos facer todo isto pero ó final nunca atopámola sincronía entre ese espacio que envolve ó protagonista e a aventura vital do mesmo. Por iso cómpre, desde o principio, deixar claro cáles son os obxectivos que buscamos neste traballo e cáles son tamén os riscos do mesmo. Pretendemos reconstruílos determinantes sociais do tempo histórico de Curros, é dicir, as estructuras políticas impostas, a consolidada articulación das clases sociais, a circulación das ideas, en definitiva, o que significa a cultura social e política nun espacio e nun tempo. Pero pretendemos ademais coñecer cómo o protagonista se sitúa ante esa realidade aceptándoa, acomodándose a ela ou rebelándose e intentando subvertela orde establecida. Esta segunda pretensión obríganos a entrar no personaxe, auscultalo seu ritmo vital, falar coas súas palabras a ver polos seus ollos. Cando o historiador chega a este nivel comezan as incertezas e as dúbidas ante o perigo de que a réplica intentada non se pareza ó orixinal. Pero iso tamén forma parte da aventura do historiador que pretende ser ó mesmo tempo un intelectual do país.
149
Nº 362