ESCRIT A POÉTICA EN GALEGO A FINS DO SÉCULO XVI: A ?CANCIÓN GALEGA EN LOOR D E D O N D I E G O D A S M A R I Ñ A S P ARRAGUÉS? Rosario Álvarez e Xosé Luís Rodríguez Montederramo
1. HISTORIA TEXTUAL 1.1. NOTICIA DO TEXTO Os dous testemuños coñecidos da ?Canción en loor de don Diego das Mariñas Parragués? ocupan, respectivamente, os fols. 165r167v e 168r171r do manuscrito da Real Biblioteca II/1581(2) [Catálogo RB, t. XI, v. II, p. 155], coñecido como Cartapacio de Pedro Penagos. A Menéndez Pidal débese a primeira descrición ampla do contido do cancioneiro, que inclúe dentro do grupo que denomina ?Cartapacios literarios salmantinos del siglo XVI?:
Todos estos manuscritos tienen un carácter común: son cartapacios formados por personas afectas a la Universidad de Salamanca. Se conservaron en esa ciudad, en la biblioteca de los Colegios Mayores, hasta que de ellas pasaron a la Biblioteca Real, en 18061807. Son, pues, una abundante y expresiva muestra de la literatura más gustada en la Universidad salmantina durante la segunda mitad del siglo XVI (Menéndez Pidal 1914: 43).
A canción que editamos está descrita dentro da segunda división das oito en que este estudioso divide o Cartapacio de Pedro Penagos, comezado a escribir, segundo se declara na rúbrica inicial, o 9 de agosto de 1593. Cortijo Ortiz (1995: 1733), seguindo a Menéndez Pidal, confirma a xestación do cancioneiro no ámbito salmantino dos colexios maiores, ofrece unha división en seccións, que difire da de Menéndez Pidal, e unha completa descrición do seu contido. Recentemente fóronse publicando múltiples contribucións ao coñecemento da biblioteca do conde de Gondomar e as súas afeccións literarias e de coleccionista, de forma que algunhas hipóteses no seu momento valiosísimas, tales como a procedencia salmantina dos cartapacios literarios ou a identificación das súas partes unitarias, deben ser analizadas á luz deses novos datos1. O volume misceláneo que contén a nosa canción é un códice facticio, encadernado no primeiro terzo do séc. XIX. Na súa folla de garda un rótulo por man do séc. XVIII confirma a súa antiga localización na biblioteca vallisoletana do conde de Gondomar: «Gondomar Sal. 1Est. 17Cax. 5»2. Este dato por si só exclúe este cancioneiro do fondo dos suprimidos colexios maiores salmantinos, que entrou na Real Biblioteca baixo o reinado de Carlos IV e que foi devolto á Universitaria de Salamanca en 1954. Pero a pre249 Nº 364
