LUGRÍS FREIRE, EMIGRANTE Xosé Neira Vilas
Na rúa O'Reilly número 458, da Habana, inda se conserva a casa onde estivo a redacción e a administración do periódico El Eco de Galicia, fundado en 1878 por Waldo Álvarez Insua, da Estrada. Alí, nunha sinxela cerimonia, presidida polo historiador da cidade, Eusebio Leal, deixamos colocada unha placa, enviada pola Real Academia Galega, a pedido noso, en marzo de 1978, para conmemorar os cen anos deste semanario, decano da prensa galega en América. En 1883, nin ben arribou á capital de cuba, Manuel Lugrís Freire, un mociño de vinte anos, procedente da vila de Sada, dirixiuse a aquela casa e amistou de seguida co estradense, algo maior ca el. Algunhas semanas despois ve a luz o primeiro traballo impreso de Lugrís nas páxinas de El Eco de Galicia, un poema longo, evocador, titulado ?Nostalxia?, no que un vello sentado ó pé dunha palmeira expresa a súa melancolía, a súa dor de ausencia. Conta que saíu da Coruña cando era moi novo e que, pensando que o diñeiro remediaba todos os males, deixou Soñeiro. Di: ?Eu sóio quero volver/a Galicia, nada máis, /na miña casa morrer/ que me enterren se pode ser/ onde enterraron meus pais?. Cadra que en Soñeiro estaba a pensión onde o Manoliño Lugrís, case un rapaz, se aloxaba cando era escribente en Oleiros. Na Habana gañou o seu sustento traballando de contable sucesivamente en tres casas. No centro histórico da cidade, inda podía verse, ata non hai moito, gravado en pedra, o nome de Otamendi Amiel, a primeira delas. Lugrís naceu como poeta en América. Por un artigo del, publicado anos despois, temos noticia de que comezara novo a escribir versos (non sabemos se en castelán ou en galego), pero foi na emigración onde madureceu, onde publicou o seu primeiro escrito. Como lle ocorreu a tantos. Foi o caso de Cabanillas, Blanco Amor, Prieto Marcos, Blanco Torres, Xosé Conde, Emilio Pita, Avelino Díaz... Seguiu colaborando en El Eco de Galicia, no que ademais de poemas deu a coñecer, co pseudónimo de L. U. Gris, en sucesivas edicións, a noveleta titulada ?O penedo do crime?, na que recrea unha lenda popular mariñá. É dicir, no citado semanario publica tamén o seu primeiro texto literario en prosa. Un ano despois do seu arribo xa era vogal da Xunta directiva do Centro Galego. Ó mesmo tempo vencellouse a institucións culturais cubanas e foi nomeado socio de honra do Liceo Artístico e Literario de Regla e do Casino Español de Guanabacoa, dúas vilas populosas da outra banda da baía habaneira.
127 Nº 367
