SEGUNDA CARTA APÓCRIFA DE MANUEL LUGRÍS FREIRE ÓS GALEGOS Xesús Ferro Ruibal
Benqueridos compatriotas: En 1940, acabado de chegar a estoutra banda da vida, mandeivos por Gerardo Álvarez Gallego unha carta apócrifa que el deu a ler na Habana no número 10 de Loita. Órgano da Hermandad Gallega, na sección Cartas del Otro Mundo (3,7). Eran días terribles aqueles de 1940: uns morrían fusilados, outros exiliados e outros morriamos de noxo. Eran días terribles porque nin sequera se permitía poñer unha cruz de pedra, como manda a tradición, nas beiras dos camiños onde houbo unha morte violenta. Eran días terribles para moitas familias que viamos que a nosa dor era para outros veciños paz e vitoria. Eran días terribles para a Academia, para a nosa lingua, e aquela primeira carta foi aceda coma o fel. Cantaron dende aquela sesenta e seis cucos. As cruces que faltan nos camiños son outras tantas vitorias, porque sangue derramado é sempre semente. A morte non mata a quen morre senón a quen mata. Co esforzo de todos e cun chisco de sorte, moitos dos nosos soños vanse realizando. A paso de boi, pero van. Pero agora que vós destes subido ó cumio dos nosos soños, enxergades un horizonte novo, con bouzas novas que precisan roza e cultivo, con posibles que reclaman uso racional, con veciños cos que non se contaba. Cada día trae a súa ansia. E como vindes hoxe en romaxe cívica á miña Sada, quérovos contar que, cando cheguei a estoutra banda da vida, deixoume varado un reloxo grande, de feitío que lembraba o péndulo de Foucault, pero que marcaba sempre a hora da verdade. A hora é redonda e o péndulo bambea sempre nela. Aquí non hai autocensura nin autocomplacencia, nin adulación, nin raposería nin xenreira. Espidos nacemos, espidos morremos e aquí só nos adornan os nosos méritos verdadeiros. Entrei e todo era moi xeométrico, feito a escuadro e compás. Pasáronme por onda os grandes escritores e, na hora eterna da verdade, pensei que nin a miña obra se traduciu a outras linguas nin o meu teatro superou o paso do tempo. Santa María da Cruña, que me viñera recibir á porta, díxome En Ferrol aplaudiron o teu teatro ata facerte chorar e os Contos de Asieumedre chegaron a vinte mil casas galegas sendo os primeiros escritos en galego que moitos galegos viron. Anda para diante, que hai máis que ver. Decateime de que me quería dar azos. Pasoume polo paraíso dos antorqueses,
131 Nº 367
