MANUEL LUGRÍS FREIRE (18631940), XORNALIST A Luís Alonso Girgado María Vilariño Suárez
A) A XEIRA CUBANA (18831896) Os trece anos que pasou en Cuba (18831896), como integrante da numerosa colonia de emigrantes galegos, Manuel Lugrís Freire (18631940), representaron un extraordinario proceso de aprendizaxe nas múltiples dimensións do labor de quen foi un irrenunciable galeguista que tivo no terreo da prensa unha canle útil e axeitada para publicitarse como poeta, narrador, dramaturgo e colaborador xornalístico con artigos de crítica teatral, filolóxicos, culturais, políticos, biográficos ou informativos de moi diversa índole, pero centrados case sempre en Galicia, na órbita galega xeral, e escritos en lingua galega por quen, dende o primeiro momento, asumiu tal militancia e aínda emprendeu, nese terreo, un traballo de proselitismo e un compromiso que non pasou inadvertido a Curros, que coincidiu con Lugrís algúns anos na Illa. Na súa estadía cubana, a empresa xornalística máis meritoria de Lugrís foi a de fundar e codirixir A Gaita Gallega (1885) a carón de Ramón Armada Teixeiro. A boa harmonía entre Roque d'as Mariñas (Lugrís) e Chumín de Céltegos (Armada) durou pouco, ata a tocata 5ª (8XI1885) da publicación, que xa non rexistrará na cabeceira ao primeiro, autor dunha crítica a ¡Non máis emigración! que non debeu gustar a Armada e, deseguido, obxecto á súa vez de ataques por Loureiro e G. Sús (Jesús María de Caula) nas tocatas 13ª, 15ª e 16ª. Dito isto convirá precisar que as cabeceiras galegocubanas que rexistran unha máis representativa colaboración do galeguista de Sada son: Galicia Moderna (18851890), semanario1 dirixido por José Novo y García. Como A. Sieu Medre publica oito entregas que conforman a serie ?Gallegos de por acá?, de carácter biográfico. Como L.U. Gris asina, na etapa 188689, un total de trinta achegas, case sempre en galego. Hai de todo: poemas, cartas, contos (os catro d'O Lechuceiro de carácter ?cómicobufo?, escritos dedicados a figuras como F. Añón e Rosalía e traballos de asunto lingüístico)2. En fin, co seu nome e apelidos temos cinco achegas máis de carácter lírico e temática amorosa, coa excepción de ?A Las Dominicales? (25IX1887) de asunto galeguista e referida a Galicia na prensa e ás visións tópicas e falsas sobre o pobo galego. Coas iniciais M.L.F. aparece ?Pátria!? (21III1886). A edición facsimilar deste semanario rexionalista (á que rematamos de facer referencia) dedica amplo espazo no estudo prologal, moi ben documentado, de Natalia Regueiro3 á pegada do Rexionalismo nestas páxinas con múltiples referencias a Lugrís Freire.
7 Nº 367
