? L O N X E ? , ? D O L M E N ? E ? C O M P AÑEIROS DA MIÑA XENERACIÓN MOR TOS OU ASASIÑADOS?: OS SEUS TEXTOS AUTÓGRAFOS Gregorio Ferreiro Fente
Estaba a piques de facer 38 anos Lorenzo Varela cando, en xuño de 1954, publicaba, en Ediciós Botella al Mar de Buenos Aires, Lonxe, o que pode ser considerado, en sentido estrito, o seu primeiro e único poemario en lingua galega1. Non anula a validez desta afirmación o feito de que dez anos antes, en 1944, Luís Seoane incluíra catro poemas, tamén en galego, do escritor de Monterroso no seu álbum de xilografías titulado María Pita e tres retratos medioevais, por se tratar esta dunha publicación gráfica na que as composicións poéticas facían as veces de ?ilustracións? literarias2. O carácter de obra senlleira de Lonxe perduraría, en calquera caso, despois de 1954, xa que Lorenzo Varela máis nunca daría á luz outro poemario propio na lingua de noso (tampouco en castelán), se ben outras composicións súas irían aparecendo, separada e salteadamente, en publicacións de moi diversa índole ao longo dos anos posteriores, sen que faltasen as exhumacións de textos inéditos en edicións post mortem. Así pois, Lonxe ocupa un lugar sobranceiro na biografía literaria do seu autor, como xusto é recoñecer (así o fixeron non poucos críticos) que constitúe un dos fitos poéticos das Letras galegas contemporáneas. O obxecto fundamental do presente traballo é, precisamente, a reprodución facsimilar dos textos autógrafos de tres dos dez poemas que compoñen Lonxe, autógrafos que son, ata onde eu sei, os únicos deste libro que se conservan ou dos que se ten noticia. En calquera caso, antes deterémonos, aínda que sexa brevemente, en dúas cuestións ás que cómpre facer referencia: á do papel de acicate literario exercido por Luís Seoane en Lorenzo Varela e a da aparente falta dunha estrutura interna en Lonxe. SOBRE A INFLUENCIA DE LUÍS SEOANE EN LORENZO VARELA Durante moito tempo, algúns dos asuntos ?lorenzovarelinos? máis debatidos foron o referido ás causas polas que o autor de Lonxe se incorporou tan serodiamente ao discurso literario galego, e mais o relativo aos motivos polos que, unha vez dentro deste, as súas achegas resultaran, en termos numéricos, relativamente exiguas. Noutras palabras, sorprendía que Lorenzo Varela practicara, a partir dun determinado momento da súa vida, unha obstinada mudez poética (en galego e castelán), cando xa era sabido, grazas aos testemuños de amigos da adolescencia (Ramón Piñeiro, Ánxel Fole e Antonio Sánchez Barbudo), que fora un poeta vocacional e precoz, e que en lingua galega lle manaran parte daqueles ensaios versificadores primeiros. Coñecíase xa ?ou dicíase?, ademais, que o poeta monterrosino, pese á súa curta idade, lograra situarse, durante a Guerra Civil,
21 Nº 366
