316
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
ANTONIO FRAGUAS FRAGUAS
O día 5 de novembro de 1999 morreu en Santiago ós 93 anos de idade D. Antonio Fraguas, figura destacada da cultura galega e que gozou dunha popularidade pouco común nos ambientes intelectuais da nosa terra. Fraguas naceu o 28 de decembro de 1905 en Loureiro de Cotobade (Pontevedra), nun barrio chamado Insuela, fillo dun canteiro que emigrara ó Brasil pouco antes del nacer e de onde volveu en 1912. De neno axudaba á familia nas tarefas campesiñas e aprendeu a ler coa súa propia nai. Despois foi á escola que había na súa parroquia, no lugar da Costa, onde había un mestre que non lles ensinaba moitas cousas, pero máis tarde tivo a oportunidade de asistir a unha escola de pago que abrira en Famelga (Augasantas) un mestre cualificado que abandonara a escola estatal. Os pais tiñan decidido emigrar todos xuntos ó Brasil e que o rapaz chegase a ser maquinista de tren, porque un curmán do pai, que era maquinista de primeira, quería ensinarlle o oficio para que o substituíse a el, pero esta decisión non se materializou porque o mestre de Famelga, decatándose das boas calidades e da intelixencia do neno, que era dos máis destacados da clase, convenceu á familia para que lle deixasen empezar a estudialo bacharelato e que despois doadamente podería estudiar Maxisterio. Gracias a esta intervención, puido estudialo bacharelato no Instituto de Pontevedra, que realizou desde 1919 a 1924, os dous primeiros anos por libre e despois xa por oficial. Alí tivo como profesores a Castelao e, especialmente, a Losada Diéguez, que influíu nel poderosamente e o converteu ó galeguismo, feito que o levou a unha militancia activa na defensa da lingua. Para esta defensa fundou en 1923 a Sociedade da Lingua, con outros rapaces novos, entre eles co seu amigo e
compañeiro máis querido Sebastián González GarcíaPaz, e interveu en mitins. Rematado o bacharelato, trasladouse a Santiago, onde de 1924 a 1928 estudiou a carreira de Filosofía e Letras. Sendo estudiante, entrou en 1924 nas I r m a n d a d e s d a F a l a (que presidía Vicente Risco) e fixo amizade con moitos dos fundadores do benemérito Seminario de Estudos Galegos: con Castelao, Risco, Otero Pedrayo, Cuevillas, Bouza Brey, Xurxo Lorenzo, Xaquín Lorenzo, Filgueira Valverde e outros. Durante os anos de estudiante acudía con moita frecuencia ó S e m in a r i o para asistir ás reunións científicas, se ben nun principio tiña certa prevención porque estaba a pensar na Sociedade da Lingua que crearan en Pontevedra, e foi unha vez máis Losada Diéguez o que influíu nel e en Sebastián González para que fosen ó S e m i n a r i o. Xa en 1928, unha vez rematada a carreira, pasou a ser membro numerario del e alí participou nas seccións de Xeografía (dirixida por Otero Pedrayo), Etnografía e Folclore (dirixida por Vicente Risco) e Prehistoria (dirixida por Florentino L. Cuevillas). Con eles colaborou en distintos traballos de investigación e exerceu unha enorme actividade. Como el mesmo ten dito, tiña que facer de todo: desde catalogar castros ata recoller cantigas ou estudiar unha ponte. Unha bolsa da Junta para la Ampliación de Estudios en 1928 permitiulle participar na catalogación dos castros da zona de Lalín e tamén estivo nas campañas de arqueoloxía. Ademais, na sección de Xeografía fixo un estudio sobre as ?Rías Baixas? e ?As terras de media montaña de Cotobade? e participou noutros traballos con Otero Pedrayo; na de Etnografía tomou parte, por exemplo, en 1929 na recollida de materiais do que sería o libro Terra de Melide (publicado polo Seminario en 1933) e pre
