IDEAS DE MANUEL MURGUÍA SOBRE O IDIOMA GALEGO
Por HENRIQUE MONTEAGUDO INSTITUTO DA LINGUA GALEGA
Aínda que Manuel Murguía escribiu bastantes liñas sobre o idioma galego, en realidade este recibiu un tratamento colateral na súa obra, na que os traballos de asunto lingüístico son escasos e en xeral de pouca entidade. Isto non se explica, desde logo, porque Murguía valorase a lingua como un factor secundario ou accidental da identificación de Galicia como pobo particular cunha cultura de seu ?pola contra, estimábaa factor central e definitorio?, senón porque el considerou o idioma galego desde o punto de vista dun historiador, dun ideólogo e dun apoloxista, con claros acentos reivindicativos, como un dos principais elementos conformadores da identidade étnica de Galicia e mais como vehículo de expresión e de creación dunha cultura (especificamente, dunha literatura) galega; e non coa perspectiva dun lingüista, considerando a lingua como un obxecto de estudio ou reflexión en por si. Mesmo cando fai unha achega erudita ó idioma, realízaa desde a perspectiva de historiador, e aínda así despois de recoñecer honestamente a súa cativa competencia en Lingüística, como confesa ó comezo do capítulo X da súa Historia de Galicia, capítulo que precisamente trata do galego:
?si es verdad que nuestra falta de conocimientos en este asunto es grande estorbo para que este trabajo tenga toda aquella novedad que necesariamente había de prestarle un estenso estudio comparativo de las lenguas indogermánicas, á cuyo grupo pertenece por doble razón el gallego, algo nos alienta la idea de que las especies que apuntamos pueden no ser perdidas para la ciencia, dando motivo á que personas mas competentes tomen sobre sus hombros la gloriosa tarea de estudiar nuestro dialecto á la luz clarísima de los grandes descubrimientos hechos últimamente por los filólogos ingleses y alemanes (Murguía 1865: 263).
Xa que logo, o primeiro que temos que ter en conta ó abordalo estudio das ideas de Murguía sobre o idioma galego, é de que partía dunha situación xeral de absoluta precariedade de coñecementos sobre este, e que el mesmo non se propuxo como tarefa persoal superar esta penuria. O texto en que trata máis extensamente sobre o idioma ocupa as pouco máis de trinta páxinas de
