O POLÍGRAFO DESTEMIDO: PENSAMENTO LITERARIO E CRÍTICA EN MANUEL MURGUÍA
Por RAMIRO FONTE
Todo coñecedor da literatura galega contemporánea, da nosa historia ou dun ámbito de reflexión que puidesemos denominar pensamento galeguista, é consciente do importante papel que desempeñou Manuel Martínez Murguía nunha xeira, a do chamado ?Rexurdimento pleno?, á cal contribuíu dun xeito significativo. Murguía (convén lembralo) representa o esforzo dunhas minorías cultas, procedentes dunha pequena burguesía cidadá, de poñelas súas ideas e a súa tarefa intelectual ó servicio do coñecemento da nosa historia e do renacer cultural e político de Galicia no século XIX. Murguía exemplifica, ademais, un interesante modelo, que semella estar esquecido por moitos lectores e intérpretes da historia da Galicia moderna: a grande implicación que certos homes procedentes doutras terras tiveron no impulso da nosa modernidade cultural, facéndose defensores dunha terra de destino, da súa cultura e das súas tradicións. A nai de Murguía era vasca, e el nunca deixaría de reivindicar esa orixe (?la leal llaneza que aquí solemos los que llevamos en nuestras venas sangre euskara?, refire a propósito de Aguirre); orixe esta que para el explicaba, curiosamente, o seu espírito liberal. O propio Murguía di, con respecto á influencia dos vascos, que lles pertencían as fábricas de curtidos, que o comercio estaba case no seu poder e que, nos primeiros anos do século XIX, Bilbao estaba tan unido á Coruña, que parecían unha soa cidade. Pero, ó que iamos, neste retrato de grupo decimonónico, que puidese reunilos galegos procedentes doutras terras, atopamos tamén a Benito Vicetto, con quen tanto litigou Murguía por cuestións de método histórico, e que seica era fillo dun mariño italiano que embarrancou en Ferrol, Aurelio Aguirre Galarraga, o grande amigo de Murguía da adolescencia compostelá, Andrés Martínez Salazar, o seu editor e sucesor na presidencia da Academia. A lista, sen dúbida, aínda sería máis ampla (apelidos como Carré ou Saralegui delatan a procedencia foránea) pero o que nos interesa é lembrar que todos eles se comprometeron coa defensa das cousas de Galicia e coa súa cultura, e sen eles non sería posible explicalos
