ijolelln de la 'Real Academia Gallega 235
AS M?MOAS DO CONCELLO DE RAIRIZ
SITUAZ?N E RELAZ?S XEOGR?FICAS
D'as cinco m?moas abertas por n?s,' tres at?panse situadas no monte
de San Cibrao, fregues?a de Guillamil, e as outras duas no monte Alb?n,
por baixo do Furriolo, na fregues?a de Sabariz.
Perte?ecen istas montanas ? divisoria d'augas d'Arnoia e do Limia,
que corre entr'Allariz e Bande por unha r?ngla de cumes cuios altores
m?ximos alc?ntranse no Vieiro, perto de Bande, qu'atingue Ss 1.000
metros, e no Penam? por riba d'Allariz, que chega 6s 915, ficando no
meio d'iles o Furriolo e o San Cibrao, de cota unha miga mais baixa.
Ten toda ista serra, ag?s o Penam?, qu'? moi fragoso e presenta
fortes afroramentos de gr?, o xeito esteso e dondo das formaz?s d'estra
tos agnostozoicos, tan d'abondo na nosa terra, cos seus pequenos vales
ben precurados de millareiras, touzas e searas e os seus outeiros ermos
de cultivo e d'arboredo.
N'istes outeiros respeitados pola rella do arado e polos torgos dos
carballos e casti?eiros, sinalaron xa a presenza de m?moas o Sr. San
jurjo, qu'ollou algunha no Vieiro (i), e o Sr. V?zquez N??ez, que vi
sitou e ainda encetou traballos n'outras do San Cibrao (2), pod?ndose
tirar dos datos fornecidos por istes investigadores e dos que n?s recolli
mos, a esistenza d'un fato de necr?poles que dend'o Penam?, vai se
guindo a li?a divisoria denantes menzonada deic'a bater por riba de
Bande e polas fragas de Bangueses coa rexi?n dolm?nica de Lobeira da
que xa outrora falou iste BoLETIN (3).
Mais as m?moas do concello de Rairiz avenc?llanse tan xeogr?fica
mente con outra bisbarra de grande intr?s pra prehistoria da Galiza.
Refer?monos as ribeiras d'Antela, ond'abondosos ach?degos (pontas de
saieta e machados de pedra, postes de madeira espetados nos lamaz?s,
moreas de terra contendo carb?s e testos cer?micos e at? un probabre
barco monoxilo (q.), fan supor a esistencia de palafitos erguidos entr'as
(i) Manuel D?ez Sanjurjo, Los canzinos antiguos y el Itinerario m?ntero 18 de Antonino
en la provincia de Oreuse, ?Bolet?n de la Comisi?n de Monumentos? d'Orense, anos 1904 e 1905
vol. n, n. 37, p?g. 226, e n. 43, P?g? 34o.
(2) Las nuinzoas, ?Boletin de la Comisi?n de Monumentosi d'Orense, vol. I, 1901, n?
mero 20, p?g. 345.
(3) Numaro de Maio de 1925, ns. 170 e 171, p?g. 25.
(4) En cot d'istes vetixios vex. Barros Sibelo, Anlig?edades de Galicia, p?g. 45. Mur
gu?a, Galicia,p?gs. 35 e 36, e Sanjurjo, art. cit., p?g. 342.
