ABISMO Y DINAMITA X. L. Méndez Ferrín
A celebración de María Mariño é multiforme e sobre a súa figura, no dominio da interpretación literaria, da biografía, mesmo da fantasía noveladora, está a tecerse nestes días un pano de malla moi fecheira no que se urden fíos de diferente xénero e resultan texturas interpretativas ben variadas. Algunhas mesmamente valiosas. Quixera eu evocar o tempo do nacemento da autora non en canto persoa real, que iso ocorreu hai cen anos, senón o tempo no que ela, contando 56 de idade, se deu a coñecer coa publicación de Palabra no Tempo, fóra da ?Salnés? que daquela canalizaba a mor parte da produción poética galega e precisamente na Editorial Celta de Lugo e nunha ?Colección Tesos Cumes? que nunca chegaría a máis. Era o ano 1963 e a represión cultural do franquismo cubría as aparencias so a forma, falsamente liberal, dunha lei de censura de novo carimbo feita promulgar por Fraga Iribarne. Sempre no terreo apariencial, o Ministerio de Información convocaba por primeira vez un Premio Nacional de Literatura no que se destinaba un galardón para a poesía escrita en galego. Non obstante, o Ministerio de Fraga Iribarne castigaba Galaxia negándolle o número de rexistro editorial que podería eximila da consulta previa amosando así cal era a actitude do Réxime a respecto da cultura de expresión galega. Naqueles anos sesenta producíase a crise do Consello da Mocedade que habería de acabar coa hexemonía política e intelectual do Grupo de Galaxia para sempre, nacían a UPG e o PSG mentres as Asociacións Culturais, abrían as súas portas en todas as cidades e en moitas vilas de Galicia. O conflito de Castrelo de Miño (1965) seguido do universitario de 1968 abrían un ciclo histórico que logo habería de fecharse cos sucesos de Ferrol e a Folga Xeral de Vigo en 1972: acontecementos que mudaron as mentalidades de Galicia. Outra hexemonía, esta no plano do discurso poético, a exercida en España polos puntos de vista do PCE, sería abolida tamén en Galicia para deixar paso a novas conceptualizacións e prácticas poéticas alternativas e non menos antifascistas. Celso Emilio conmovera a poesía galega con Longa noite de pedra. E así, de súpeto, velaí que María Mariño xorde no mundo co seu intimismo radical e provoca algún desconcerto; desconcerto que, ao que semella, aínda non foi completamente reconvertido en organización dos contidos analíticos da historia literaria de Galicia no que a ela respecta. Perante María Mariño, en canto que irrupción imprevista en 1963, tomaron posición Otero Pedrayo, que xa ía vedraio, Arcadio López Casanova, ben noviño, Manuel María na forza da vida e Reimundo Patiño, quen produciu unha serie de debuxos e de pinturas neofigurativas nos que a figura humana se confunde coa Natureza en homenaxe interpretativa á poetisa. Novoneyra, en Madrid, facía apoloxía persoal continuada e adoitaba mesturar no eloxio outra grande revelación
119 Nº 368