BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Traballos de investigación e estudo
Revolución!?, Boletín de la Revolución, de Ferrol; El Ciudadano, de Ribadeo; La Democracia, de Pontevedra; El Eco de la Democracia Santiaguesa; El Eco Popular, de Lugo; La República Federal, de Pontevedra, co lema ?Semanario del pueblo?; La Revolución, de Santiago; La Tormenta, de Santiago; El Tribuno, de Ferrol, co lema ?Órgano del partido democrático?; El Trueno, de Santiago; La Voz del Pueblo, de Ferrol, co subtítulo ?Diario de la Revolución?; La Voz del Pueblo, de Pontevedra, co lema ?Abajo los Borbones. Viva el pueblo. Gloria eterna a la Marina, al Ejército y al Pueblo?; La Voz Popular, de Lugo; El Voto Popular, de Lugo. E fixémonos que todos eles apareceron entre outubro e decembro de 1868. Esta enchente de liberdade e prensa libre axudou a manter viva a utopía inicial e a crear unhas expectativas revolucionarias. A Constitución de 1869 intentou canlear as máis importantes demandas populares e, por iso, as autoridades políticas do novo réxime impulsaron o coñecemento e divulgación da Constitución. A multiplicación de xornais e folletos políticos comentando a Constitución de 1869 pode explicar o escaso número de catecismos e cartillas publicadas. Quizais por iso o Goberno publicou o decreto do 23 de febreiro de 1870 declarando obrigatorio o ensino da constitución en todas as escolas públicas. Nin así se conseguiu que apareceran catecismos e cartillas. Varios dos catecismos aparecidos nestes anos nada tiñan que ver co comentario da Constitución. Eran libros de propaganda política, case sempre republicanos, nos que en forma de preguntas e respostas se adoutrinaba os lectores sobre os principios ideolóxicos dos partidos. Así, por exemplo, o catecismo de Amigo y Pellicer, impreso no ano 186973, o mesmo sucede co Catecismo democrático federal, impreso na Coruña en 1869 que era unha obra de propaganda política74, o Catecismo del Internacional75, o Catecismo Popular (carlista)76, ou a serie de catecismos de propaganda republicana de Espinel y Fuster77, Tresserra78 etc. Tampouco podemos considerar como comentario á Constitución o Catecismo de la Trinidad Liberal, Soberanía, Libertad, Igualdad de Carrillo y Sánchez79 que é un tratado de dereito público constitucional, presentado en forma de preguntas e respostas, onde certamente aparece un comentario á constitución pero no medio de todo un tratado das cuestións máis importantes do dereito público. Non puidemos acceder ao texto de dous catecismos políticos deste período, o de Batlle y Mundi80 e o do cóengo maxistral de Huesca, Valero Palacio Campos81, polo que descoñecemos se son dous catecismos de propaganda partidista ou catecismos que explican e comentan a constitución. Estritamente falando só coñecemos dous textos de comentarios á Constitución de 1869: o Catecismo Constitucional de Gregorio Barragán82 e a Cartilla Constitucional de Paz Novoa. Xa na introdución Barragán expón os seus obxectivos:
Nº 366 318