Estudios e investigacións sobre o P. Sarmiento
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
O manuscrito de Vida y Viajes Literarios ofrece nesta pasaxe pertencente á redacción do P. Xosé de Goyanes un evidente erro como imos ver. Di: ?Entonces aun no tenía yo barbas cuando tenté hacer un vocabulario etimológico de las lenguas latina, gallega y castellana. En este año compré la Universa Grammatica Graeca de Clenardo con Autesigmano, Alejandro Scoto, etc. impresa en León en 1593, que a la verdad es un tesoro. Yo poseía el Calepino de Paseracio, pero echaba de menos un diccionarillo griego, ¿Que hice?, dividí en diferentes clases las diferentes terminaciones de los verbos griegos con un latín. Sé que estos papeles no los arrojé a la calle, pero no sé en donde están. Pero aquel pueril trabajo mo tuve quien me lo sugiriese ni quien me lo enmendase. Y ahora reflexiono en lo que entonces ejecutaría gustoso, si hubiese director competente y que contemplase mi curiosidad?. (Vida y Viajes, Edic. Viñas Cortegoso, pp. 67). Compulsada esta pasaxe coa redacción doutra similar dos Elementos Etimilógicos, quedamos sorprendidos pola semellanza, e moitos nos tememos que as variantes do texto de Goyanes non sexan máis que extractos das noticias biográficas con que Sarmiento adoitaba adornar os seus traballos. É ben evidente que o texto anterior é o desta pasaxe: ?Aun no tenía yo barbas cuando tenté hacer cosda semejante. El año de 714 compré la Universa Grammatica Graeca de Clenardo con Antesignano, Alejandro Scoto, etc, impresa en León en 1593 que, a la verdad, es un tesoro. Ya poseía el calepino de Passeratio, pero echaba de menos un Diccionarillo Griego. ¿Pues qué hice? Dividí en diferentes clases las diferentes terminaciones de los verbos griegos. Tomé el Passeratio y, repasándole todo, iba entresacando los verbos griegos. Los iba colocando en papeles aparte, según las clases correspondientes, comenzando por los verbos griegos con su latín. Para aquel pueril trabajo ni tuve quien me lo sugiriese ni quien me lo mandase. Y ahora reflexiono en lo que entonces ejecutaría gustoso si hubiese director competente y que contemplase mi curiosidad.? (BRAE, XVII, 733). Segundo o primeiro texto, no ano 1714 Sarmiento entretíñase preparando un Vocabulario Etimolóxico das Linguas Latina, Galega y Castelá. Esto é desmentido polo propio autor que nidiamente advirte na Carta a Rábago, antes citada, e noutras pasaxes da mesma Vida y Viajes, polo tanto hai que concluír que o responsable do erro é o propio P. Goyanes. El amañou á súa maneira a pasaxe dos Elementos, que está integrada dentro dunha exhortación ós seus paisanos para que fagan un vocabulario latinogalegocastelán, e dilles que non é cousa difícil xa que cando aínda non tiña barbas xa tiña el feito cousa semellante. Goyanes substitúe pola súa conta a frase ?hacer cosa semejante? por ?hacer un vocabulario etimológico de las lenguas latina gallega y castellana, que evidentemente está en contradicción co que segue a continuación. Nótanse tamén erros de lectura como ?Autesigmano? por Antesignano? e supresións como ?Tomé el Passeratio, y, repasándolo todo, iba entresacando los verbos griegos?. Isto obríganos a restar bastante fe á suposta autobiografía de Sarmiento, que Viñas Cortegoso suxire, con reservas, que poida deberse a unha segunda redacción do manuscrito de Ourense que debemos a
129 Nº 363