BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Manuel Curros Enríquez
II. ?CANTÓ CON VIGOROSO ALIENTO LAS ESTROFAS MÁS AUDACES D E L H I M N O D E L A R E H A B I L I TACIÓN GALLEGA? (J. R. CARRACIDO) Perdida a fe na Revolución, obrigado pola necesidade a contalas pequenas glorias militares do exército no Norte, afastado daqueles amigos que lle axudaran a soñar mundos imposibles, vivía Curros sen estrela e sen unha ilusión renovadora. Atopouna, por fin, na galeguidade. E Curros recuperou unha patria, un locus sentimental que xa para sempre vai guiar a súa vida, e Galicia atopou a voz máis vigorosa e audaz, ó poeta civil da súa rehabilitación. Non é cuestión agora de coñecer con exactitude o momento no que Curros se compromete coa lingua e coa patria a redimir. Xa desde 1869 a lingua galega foi capaz de arrancar del versos fermosísimos como a Cántiga e posiblemente outras obras. Pero empeñado como estaba noutros compromisos revolucionarios, tratando de cambialo rumbo da historia e do mundo cun esforzo utópico, quizais non reparase que o compromiso coa terra e a lingua podía ser tan universal e grande coma universais e grandes eran os seu soños. A súa participación na sociedade Galicia Literaria no ano 1875 significou, sen dúbida, o contacto máis vital co sentimento da galeguidade encarnado en Añón, ó que cantará como heroe que morreu sen altares, Andrés Muruais ?nuncio de rescate? da patria galega, Teodosio Vesteiro Torres ó que prestou un derradeiro servicio publicándolle unha Coroa fúnebre, con Xosé Novo García e Victorio Novo García. Sen embargo non debemos esquecer na súa conversión á galeguidade, se se pode falar así de quen no ano 1869 xa escribira a Cántiga que tódolos galegos coñecen e cantan, a influencia sempre activa e viva do seu protector D. Modesto Fernández, cualificado polo propio Curros como ?regionalista práctico?, é dicir, coñecedor e divulgador da literatura, da arte, da música galega, do noso folclore e da cociña e, sobre todo, protector dos galegos que, necesitados, chamaban á súa porta. Tamén Curros chamou un día a aquela porta, ?prófugo de la casa paterna, indigente y desolado?, que se lle abriu de par en par28. Non esquezamos que foi o propio D. Modesto quen subvenciona o premio de 2.000 reais ?al poeta que en dialecto gallego retrate con más exactitud y colorido local? unha serie de tradicións e festas galegas, premio que gañará no ano 1877 Curros Enríquez. E, finalmente, que foi tamén D. Modesto quen lle consegue un posto na administración de Ourense, cando Curros decide tornar á patria. ?A victoria de Curros no certame (1877), escribe Carballo Calero29, determínao como poeta galego. Ate aquela, aínda que escribira e publicara algunha poesía na súa fala nadal, non tiña unha persoalidade decididamente avincallada ao renacimento das nosas letras. Era un de tantos galegos que, cultivando esporadicamente a lingua vernácula, intenta facer carreira literaria en Madrid. Despois de 1877, o seu éisito, seguido do seu establecemento en Ourense, imprímelle carácter como príncipe da poesía galega?.
Nº 362
160