O IDEARIO SOCIAL NA OBRA DE CASTELAO 163
seu caletrante humorismo, coma un Frai Lu?s da prosa e da
Hila, os m?ritos e gozos da vida do campo galego; mais tampou
co deixa de bater nin un intre na negra pedra dos malfados da
Terra.
O ruralismo ? froito madurecido no ?rbore do seu pensa
mento. Tan madurecido, que ?l mesmo se revest?u coas prendas
do labrego e, conxugando nunha espresiva estampa aquiles com
plexos sentimentos de gozosa gabanza e de sombriza m?goa pola
Terra, dando unha proba definitiva de afervoada e sinceira ho
mild?, dibux?use a s? mesmo cuberto con coroza e portando un
paraugas, po?endo ao p? do seu retrato istas verbas de fina
iron?a: "?Respetable p?blico: Perdo?deme que me presente
as?; pero como estarnos no inverno..."
2. DEFENSA DO IDIOMA
Sendo a l?ngua, en dito de Unamuno, "un certo modo de
concebir, de sentir a vida", natural ? que Castelao coidase con
verdadeiro afincamento, non somentes de empregala fi na s?a
Produci?n literaria e no trato coti?n, sen?n tam?n de que o
seu uso fose mantido e arrequentado como espresi?n enxebre
da vida do pobo galego, da maneira de "sentir a vida os gale
DS". Disa preocupaci?n ven a dar fe o demorado e persuasivo
estudo que da nosa l?ngua fixo na s?a citada obra Sempre en
Galiza, estudo no que def ende a sustantividade hist?rica e aitual
do seu idioma propio, e combate aos que o desco?ecen ou subes
timan s, E amostra tam?n isa mesma preocupaci?n cando confe
sa e sost?n que o idioma ? un estormento esencial, non somentes
para o exereicio da convivencia social, sen?n tam?n para o "con
querimento do Arte galego":
"O arte ?decrara 11? ? un, e a literatura como a m?sica
e a pintura galega non poden seren m?is que xeitos de espresi?n
dunha mesma beleza: a da nosa terra. E sendo eu un dos que
traballan polo conquerimento dun arte galego, te?o que defen
der a fala dos nosos ab?s" 9.
Nista afervoada taima reivindicadoira da l?ngua galega, ase
nlade de empregar a dial?itica de escritor, coma no seu devan
ditu estudo, adoita valerse da arma incisiva do seu arte. E faino,
Ob? cit., lib. prime?ro, caps. IV, XXIII e XXV.
Na conferencia citada, Arte e galeguismo.