162 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
A prol disa idea fixo o esgrevio galego toda unha construci?n
te?rica, mais de doada apricaci?n pr?itica, e pode decirse que
ergu?u todo o edificio do seu arte. Antre as probas que podemos
po?er verbo disa direici?n do seu pensamento, da incrinaci?n ao
ruralismo, recordemos que a definilo e ponderalo adica un ea
p?duo enteiro do seu libro Sempre en Galiza ?fonte principal
dos seus xuicios encol dos problemas do pa?s galego?, cap?duo
que enceta decindo: "Quero eisaltar o nobre ruralismo de Ga?
liza frente ? retrasada urbanidade de Castela"7. E reparemos
nos temas de alg?ns dos seus dibuxos:
Aquil no que un vello petrucio instruie a un neno, que o
escolta fit?ndoo, moi prantado, da s?a esperencia das idas ?
cibd?; e, coma un S?crates labrego, dille ao picari?o: "?Canelo
baixas ? vila, ou levas di?eiro ou levas comida?". ? decir, ?
vila hai que se dispo?er a levar e non pensar en traguer.
Aquil outro no que falan d?as mulleres, no esceario da aldea,
da viaxe que unha delas ven de facer ? vila. Arrodeadas da fa
cenda, a vella volve cos cestos dos froitos, valeiros, ao brazo e
viches na vila?" E a vella resp?ndelle: "?O se?or?o na testa, e a moza sost?n no colo ? crianza. A moza pergunta: ,
de sempre". ? decir, no campo, o traballo; na vila, o vagar.
E aquil moi divulgado pola s?a elocuente sinxeleza, no que
un labrego, a contemprar o cartel que anuncia corrida de tou
ros nunha cibdade galega e no que campea o "astado" luido e
podente, escrama, do?ndose: "?!L?stema de bois!" Non pode
darse escea de m?is craro e fondo contraste antre o xeito de
vida na urbe e no campo.
Mais onde isa antinomia acada termos de viva espresi?n ?
na peza en dous lances que en Cousas dinos que escreber?a se
fose autor teatral ?1?1, que o foi de certo e maxistralmentel?:
O lance nunha corte onde hai unha vaca morta arrodeada da
xente da casa, que lle fai o pranto; escea pra que r?an os do patio
de butacas. E o lance nun estrado elegante, da morte dunila
cadeli?a coma "unha folerpa de neve" ao redor da que choran
unha fidalgona e d?as fidalgui?as; escea pra que a xente do
gali?eiro se farte de r?r a cach?n.
Non perdoa Castelao ocasi?n de facer sa?r ao bico da prunla
ou do l?piz o fruxo do seu xenial inxenio pra cantar, coa voz do
Ob. cit., p?xs. 260 a 264.