160 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
vida". E teimando niste mesmo xuicio, comenta: "...na nosa
terra tam?n ternos dous artes: o do pobo alde?n e o dos homes
sabidos e lidos da cibd?. Nas aldeas resoan os alal?s saudosos
namentras nas vilas e cibd?s fan fume nos coraz?ns tocatas tan
feiticeiras como aquela habanera dun m?sico de Betanzos, que
se chamaba "Ay, que me se pierde el gusto" 4.
Nun senso ?ltimo e verdadeiro, o ruralismo de Castelao non
? nin simpremente sentimental ou est?tico, nin escru?nte dos
valores lex?timos da vida cibdad?. S?a esencia consiste en que,
pensando no intr?s de Galicia, na comparanza entre o campo
e a cibd? prefire o campo, cec?is por estaren m?is necesitado
de axuda e defensa e porque, sin rexeitar a vida urb?, ve nil a
clave do rexurdimento de Galicia. Non deixa, emporiso, de cri
ticar con acedume a vida urb?, como cando fai falar as? a dous
vellos esmoleiros dun dos seus dibuxos: "?Nas cidades prohi
biron os probes?. Ser?a millor que prohibiran? a probeza" 5. 1111aiS
irnos ver c?mo no soste?emento dista tesis de pravalencia do
campo, vai en moi boa compa?a; vai na compa?a do fil?sofo
Oterga, co que niste punto mant?n un paralelismo esacto. Dinos
verbo deso Ortega:
"Violentando os xeitos ?ntimos do noso pensamen
to e nosa econom?a ?traducirnos do fil?sofo casta"
l?n?, ternos creado unhas cantas ficci?ns de urbes
oitocentistas, coma illas de modernidade arrodeadas
de deserto por todas as partes: Ao esprito disas db.
dades que eran a esceici?n, ternos entregado o goberno
moral e material de Espa?a. Dunha banda, unhas can?
tas r?as con tranv?as el?itricos e unhos cantos mill?
ros de cibdad?ns que viles van e ve?en. De outra,
l?goas de camp?a e os mill?ns de espa??is que aran
a s?a veiga, escardean a s?a horta e empuxan
gando na devesa. E para aquil pouco est?n arranxadc's
todos os estormentos de socializaci?n: c?digos, pala'
mento, prensa, escola... E para ista imensidade es'
pa?ola, para o campo, para os homes do campo, para
os pensamentos e os nervos do campo, nin ren. Seine.
Castelao, Arte e galeguismo, conferencia pronunciada na esposici?n de obras
do pintor Uncido Corral, celebrada na Cru?a o 25 de outono do ano 1919.
En cousas da vida, ed. "Galaxia", Vigo, 1971; t. V, p. 3.