O IDEARIO SOCIAL 13A OBRA DE CASTELAO 159
1. RURALISMO
Aquela adicaci?n das s?as ideas ?s realidades vid?is de Ga
licia, da que deixamos falado, desc?brese na obra de Castelao
por unha manifesta preocupaci?n ruralista; mais non ? o seu
un ruralismo pechado, de sino ausoluto nin de sentido mera
mente tradicional ou folkl?rico, sen?n progresivo e con cobiz?
de porvir.
Certo que nalg?n intre t?n deixado falar ? voz do sentimen
to, decindo cousas tan belidas coma istas, dun aparente fondo
rom?ntico: "A Terra, que cr?a frores nos campos para regal?a
dos ollos, e albres para que canten os paxaros; onde atopamos
sombra fresca no vran e quentura gar?mosa no inverno; onde
sofrinios a ?nquedanza das sementeiras e gozamos a ledicia das
colleitas; onde o vendaval br?a nas ponlas dos carballos e funga
nas cordas dos barcos; onde canta o vento nos pi?eiraes; onde
esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e runxen nos
areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a br?tema, o
sol, o luar, o "arco da vella" e "a noite estrelecida".
Mais xunto a isa efusi?n de romanticismo ou, millor, de idea
lismo, que en fin de contas desc?brenos o pulo cordial creador
da s?a obra, deica demoradamente os seus xuicios encol da or
gaizaei?n do campo galego, dirixindo deica ?i seu pensamento,
nunha aititude nidiamente sociol?xica. E as?, esp?n o seu con
ceito da ordeaci?n xur?dica da propiedade rural, incru?ndo os
montes e as augas, e da propiedade familiar, defendendo a vella
instituci?n da casa labrega; loita gola restauraci?n e reco?ece
mento legal da parroquia; sost?n a peculiaridade de h?bitos psi
col?xieos refrexados nunha comunidade de cultura galega3.
Desenvolve, en fin, coloc?ndose nunha posici?n tan doctrinal
Coma pragm?tica, o seu ruralismo.
E m?is a?nda; dende o punto de ollar do arte, defende a pri
mac?a do pobo alde?n, cando d?: "Desviados da terra por non
querer ser miriocas, fagu?monos monas, e aos posos paisanos,
que terien un arte de seu, m?is verdadeiro e m?is onto, fit?molos
dende a nosa maxinada outura cultural, sen reparar que iles
viven e que te?en un arte que ? a "espresi?n do sentido da s?a
Castelao, ob. cit., p?x. 46.
Castelao, ob. cit.: Lib. 1.? caps. V (o territorio), VI (a econom?a), VII (os
h?bitos psicol?xicos), XXVII (a parroquia), XXX ? (a ordeaci?n xur?dica da ? pro
piedade rural).