Estudos e investigacións sobre Lorenzo Varela
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
6
7
8
9 10
11
12 13
14
Carreira, Xoán M[anuel], ?Os 'Cuatro Poemas Gallegos' de Julián Bautista e Luís Seoane?, A Nosa Terra, 5IV1984, p. 12. Callón Torres, que semella descoñecer este artigo de Carreira, declara que non puido contrastar o idioma no que se executaran en Amsterdam ou Buenos Aires os Catro poemas galegos (Callón Torres, Carlos M., Unha historia que nos pertence..., ob. cit., p. 85). Mais se examinamos a recensión da estrea da obra na capital arxentina (Nueva Gaceta, 20X1949. Tamén se pode consultar na páxina web http://julianbautista.com.ar/espanol/analisis/ancatrocantosgalegos.htm), podemos ler o seguinte treito, que aclara a cuestión do idioma no que se interpretaron entón os Catro poemas galegos: ?En la segunda canción el ritmo es francamente sincopado, en este caso utilizado voluntariamente para sugerir el carácter interrogativo de la frase: ¿Quén lle dix[o] o touro verde??. Salgado publicou, entre outros títulos, Lorenzo Varela. A voz desterrada (SadaA Coruña, Ediciós do Castro, 2005), traballo no que inclúe o poema en castelán ?Joyas de Ariel?, composición non recollida en ningún dos libros de Varela. Salgado, Fernando, Lorenzo Varela: crónica dunha vida atormentada, SadaA Coruña, Ediciós do Castro, 1995, p. 213. Callón Torres, Carlos M., Unha historia que nos pertence..., ob. cit., p. 74. Con todo, Salgado si anota esta fonte no mesmo volume para ilustrar algún outro aspecto biográfico (Salgado, Fernando, Lorenzo Varela: crónica dunha vida atormentada, ob. cit., p. 214, n. 17). Seoane, Luís, ?A poesía galega na obra do compositor Julián Bautista?, en Galicia Emigrante. Escolma de textos da audición radial de Luís Seoane (19541971), edición de Lino Braxe e Xavier Seoane, 2ª ed., SadaA Coruña, Ediciós do Castro, 1994, pp. 390392. Seoane, Luís, ?A poesía galega na obra do compositor Julián Bautista?, ob. cit., p. 391. ?Una de las obras más importantes de la música peninsular actual es sobre temas gallegos?, ob. cit., pp. 1718. A distancia temporal que separa as execucións dos Catro poemas galegos en Buenos Aires non é motivo de estrañeza para os coñecedores das circunstancias nas que se desenvolve a produción de Julián Bautista. Por exemplo, a súa obra Tres ciudades, baseada en textos de Federico García Lorca, fora seleccionada para figurar no Festival da S.I.M.C. de 1938, evento que se había desenvolver en Londres. Porén, a estrea desa obra na
15 16
17
18
19
20
21
capital arxentina adiaríase ata 1941, ano no que foi presentada en concerto o día vinte e seis de maio na sede da Asociación Wagneriana de Buenos Aires. Seoane, Luís, ?A poesía galega na obra do compositor Julián Bautista?, ob. cit., p. 392. Neira Vilas, Xosé, A cultura galega en Buenos Aires (19501960). Discurso lido o día 17 de novembro de 2001 no acto da súa recepción polo Ilmo. Sr. Don Xosé Neira Vilas e resposta do Excmo. Sr. Don Xesús Alonso Montero, A Coruña, Real Academia Galega, 2001, p. 34. ?Música, Plástica y Letras en el Centro Lucense?, Lugo. Vocero del Centro Lucense, 210, decembro de 1960, p. 3. Que aínda coñecerían outras interpretacións parciais; por exemplo, a do soneto ?A Ruy Xordo? realizada polo grupo A Quenlla no seu disco Europolis (1988). Ou tamén a feita sobre o mesmo poema por Manuel Lourenzo, gravación recollida na Escolma poéticomusical galega, casete 4, Santiago de Compostela, Xunta de Galicia, 1989. O compositor Carlos Guastavino púxolle música ó poema ?Cita?, que figura no álbum Las puertas de la mañana (1943, Música Ricordi Americana S.A.). Medio século despois, a adaptación dos ?Sonetos del ruiseñor? feita tamén por Guastavino foi incluída no disco compacto Raíces americanas (1993, IRCO / Cosentino). Con posterioridade, o selo norteamericano New Albion lanzaría unha reedición en formato dixital do susodito álbum de 1943 (Salgado, Fernando, Lorenzo Varela. Memorias incompletas, Ed. La Voz de Galicia, s.l., 2005, p. 113). Esta agrupación, fundada en 1933, acadou diversos galardóns na súa longa traxectoria. En 1966, un xurado composto por Emilio Pita, Xosé Gallo e Eduardo Alonso Stier concedeulle o premio do Concurso de Coros da colectividade galega na Arxentina (?Estraordinario éisito do concurso de Coros Galegos e Muiñeira?, Correo de Galicia, 28, 20XI1966, p. 8). Á marxe dos valores literarios da lírica de Varela, é innegable o compromiso perceptible nos seus versos. González Ledo fai a seguinte avaliación do poemario Torres de amor: ?Lorenzo Varela ha dedicado gran parte de su libro a los hechos que más hondo se grabaron en la retina de su sentimiento. Logra al influjo del recuerdo plasmar en su poesía con acentos patéticos todo el dolor de su alma y de su pueblo. No obstante la intensidad de ese dolor hay en Varela una augusta serenidad, reveladora de una fuerza
39
Nº 366