BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Eladio Rodríguez González
dos seus membros: Manuel Banet Fontenla, Eugenio Carré Aldao, Manuel Lugrís Freire, Francisco Tettamancy, Eladio Rodríguez, Fernando Martínez Morás, Eladio Oviedo Arce, Rodrigo Sanz e outros académicos pertencen, con diverso grao de compromiso, ó movemento irmandiño. Cando as Irmandades se decantan pola acción política, algúns dos mencionados deslíganse delas, Eladio Rodríguez, un destes. A actitude das Irmandades e do galeguismo en xeral ante a Academia é de respecto pola institución e, sobre todo, pola figura de Murguía, ante a que se detén a crítica. Agora ben, iso non empece que os teóricos das Irmandades sinalen a contradicción dos Precursores entre a defensa apaixonada que souberon facer do galego e a súa praxe lingüística en castelán7.
Segunda etapa. De 1923 a 1936: desde a morte de Murguía ata a Guerra Civil. Os transcendentais cambios políticos habidos nesta etapa terán fonda repercusión na Academia: dictadura de Primo de Rivera (192330), instauración da Segunda República Española (193139), estoupido da Guerra Civil (193639). A inestabilidade reflíctese na dirección da Academia, desempeñada, sucesivamente, por cinco presidentes: Andrés Martínez Salazar (1923); Francisco Ponte Blanco (192426); Eladio Rodríguez González (192634); Manuel Lugrís Freire (193435); David Fernández Diéguez (presidente accidental desde setembro de 1935 a decembro de 1936). Tras a desaparición de Murguía, a Academia vaise converter no teatro de enfrontamento de dous sectores en loita: nacionalistas e non nacionalistas. Nun primeiro momento, os nacionalistas tratan de introducir reformas na Academia e de introducírense nela; manteñen unha actitude extraordinariamente crítica coa institución e realizan un seguimento estreito do seu labor, a través da prensa. Máis adiante, inmersos en empresas culturais de ambición, coma o Seminario de Estudos Galegos (Santiago de Compostela, 1923), e solicitados por tarefas políticas urxentes, sitúanse á marxe do traballo académico (aínda que non sempre fóra da institución). A falta de entendemento nas cuestións fundamentais e as liortas internas esterilizan a Academia: suspéndese definitivamente a publicación do Diccionario gallegocastellano (1928), que queda interrompido, de xeito simbólico, na palabra ?cativo?. Todos os diccionarios e gramáticas do idioma verán a luz sen o concurso da Academia Galega8. Terceira etapa. De 1936 a 1946: desde a Guerra Civil á reorganización da Academia baixo a Dictadura franquista. Periga a continuidade da institución. Unha vez definido o signo da guerra, comeza a reorganización integral da Academia, alentada e tutelada polas autoridades franquistas e desde as bases culturais do novo Estado. O principal motor da recuperación é Manuel Casás Fernández (presidente accidental desde decembro de 1936; presidente electo desde 1942; confirmado presidente en propiedade desde 1944 a 1960). Neste esquema xeral, a Academia aparece como a única institución galega, de signo
Nº 362
12
