BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Traballos de investigación e estudo
Parécenos que estamos ante outra edición fraudulenta ou pirata por dúas razóns: a ausencia de toda referencia a que se trata dunha reimpresión, cousa que habitualmente non facían os impresores serios, e o feito de que o impresor Iguereta apareza escrito Higuereta. Sería a primeira vez que o impresor vasco, aveciñado na Coruña, escribise o seu apelido con hache. Tamén en 1820 aparece unha reimpresión dun catecismo posiblemente xa impreso no ano 1814. Foi o seu autor D. Jacobo Violán y Romero, mestre da cidade de Ferrol, e titúlase Catecismo político o breve explicación de las obligaciones civiles, acomodado a la inteligencia de los niños, según lo previene a los maestros la Constitución de la Monarquía66. Rematou o orixinal deste catecismo o 27 de setembro de 1813 e dinos no texto que leva máis de corenta anos ?lidiando con niños?. Na entusiasta dedicatoria que fai do catecismo ao Capitán Xeral de Galicia, Lacy, lémbralle que foi o seu discípulo ?quando niño?. Aínda que Violán y Romero non di que fose de Ferrol a referencia a Lacy coincide, porque Lacy de neno viviu nesta cidade. É moi posible que Lacy sufragase os gastos da edición xa que o menciona como ?Mecenas de este catecismo?. Na segunda edición (non fomos capaces de localizar a primeira) engádelle un soneto á memoria de Lacy, que fora axustizado en Mallorca o 5 de xullo de 1816 por protagonizar un pronunciamento a favor da constitución. O catecismo está moi acomodado á mente e capacidade dos nenos. Elimina toda cuestión complexa, e remarca a relixión como elemento constitutivo da patria67 tachando de malos patriotas aos que escriben contra a relixión católica. Considera a primeira obriga do cidadán español a observancia da relixión católica68 e mesmo debería ser condenado a morte quen pretendera introducir en España outra relixión distinta69. O comentario que fai á Constitución é moi elemental e sen entusiasmo ningún. A partir do Trienio Constitucional e ata o Sexenio non consta que se publicase en Galicia ningún outro catecismo político70. A CARTILLA CONSTITUCIONAL DE PAZ NOVOA O xeneral Prim, líder indiscutible do partido progresista, aínda que Olózaga exercera a presidencia histórica, foi o motor do levantamento que en setembro de 1868 derrocou a monarquía isabelina. Prim pensaba inicialmente nun pronunciamento estritamente militar, sen participación do pobo, que lle deixara as mans libres para substituír a monarquía isabelina por outra dinastía pero mantendo o gran pacto entre aristocracia e alta burguesía que xa viña funcionando dende 1834. A destitución de Isabel II era o castigo imposto por non querer exercer o poder arbitral, entre os partidos moderado e progresista, que era unha das condicións dese gran pacto nunca escrito pero determinante na vida política española. Que os progresistas só puidesen acceder ao goberno mediante un golpe de Estado (1836,
Nº 366 316