BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Estudios e investigacións sobre o P. Sarmiento
entre 1726 e 1739 baleirando autores clásicos dos que saíu un Diccionario de Autoridades (sobre o que Sarmiento escribiu unhas observacións atinadas). As autoridades do galego son as fontes orais. Así é que nunha vez que o noso Alethóphilo se encontre suficientemente instruído, en especial nos asuntos da historia natural, o que tén que facer e botarse a ?[peregrinar] preguntando, escribiendo y recogiendo. Ha de recoger todos los nombres de animales, aves, peces, mariscos, conchas, insectos, amphibios, tierras fósiles, minerales, etc. También debe recoger todos los nombres de todo vegetable, árbol, arbusto, hierba, flor, fruto, semilla, etc. No sólo un nombre, que le dan en tal parte, sino todos cuantos nombres oyere aquí o allí, que convienen a un solo mixto? [Onom. 677]. Certamente cada xurisdicción fala dun modo diferente; disto era testemuña pois pasou por tódolos bispados de Galicia e por experiencia sabía que a mesma cousa pode levar ata vinte nomes segundo o sitio (e mesmo ás veces quedaba curto); iso é riqueza: ?es otro tanto oro para la inteligencia fundamental de la lengua y para demostrar su abundancia? [CT]. Podendo ser, estas enquisas ha de levalas a cabo Alethóphilo persoalmente de modo que ?no ha de pasar año en el cual no haga alguna jornada por Galicia, mayor o menor, de calidad que a los 40 años, pueda afirmar que no hay rincón en Galicia en que no haya estado, y en donde no hubiese hecho alguna observación? [Onom. 664]. Aínda así, como Galicia é tan grande e tan variada, non desbota a idea da colaboración dunha ?docena de gallegos curiosos y eruditos, esparcidos y de asiento en doce distintas y distantes partes de Galicia, [que] recogiesen todas las voces gallegas que hoy se hablan, en especial en las aldeas. Hablo de una docena y aún me parece corto numero? [CT]. Tanto Alethóphilo como os posibles eruditos teñen que ser coidadosos coa escolla dos informantes; non valen os señoritos instruídos ?que, sin saber el gallego, se precian de castellanizantes? [Onom. 664] (sábeno ben hoxe os que fan inquéritos para os atlas lingüísticos ou para teses); é mellor escoller suxeitos enxebres como son os vellos, as vellas, os nenos e os rústicos. Para todo este material ?tendrá cuadernos aparte, en que vaya colocando, verbos, nombres, frases y adagios, como los fuere oyendo? [Onom. 664]. Alethóphilo ten que ser unha persoa moi meticulosa por iso despois que ?haya hecho unas grandes colecciones de todo lo dicho, ha de volver a hacer jornadas repasando todos los perfiles del reino de Galicia, y penetrando por el centro a los 32 rumbos a su disposición. Estos viajes, que ya le cogerán tan instruido, han de servir para rectificar los viajes pasados y las cosas que había notado en ellos, procurando aumentar el número de voces gallegas, de sitios geográficos, de las cosas y voces de la Historia Natural y de la Botánica, de las inscripciones, epitafios, monedas, etc.? [Onom. 706]. E finalmente viría o traballo de gabinete do cal ?a poca costa (...) podrá salir un Arte [ou sexa, unha gramática] y Diccionario de la Lengua Gallega con un Etymologico, que reduzca casi todas sus voces al latín? [Onom. 700]. Non é nada explícito en como ten que sela macroestructura e a microestructura dese diccionario nin podemos deducilo dos seus textos porque non chegou nunca a redactar o que podería ser unha papeleta modelo. Admiraba (aínda que ás veces criticaNº 363 194