BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Alocucións académicas sobre Xosé María Álvarez Blázquez no Día das Letras Galegas
teatral na nosa lingua, de finais do século XVII; El búho gallego con las demás aves de España haciendo Cortes, atribuído a Pedro Fernández de Castro, vicerrei de Nápoles, VII conde de Lemos; documentos medievais, escritos inéditos do padre Martín Sarmiento; ou as famosas Décimas ao Apóstolo Santiago, do abade Martín Torrado, en edición crítica do propio Xosé María? Do prelo de Monterrey, primorosamente presentadas, saen obras como o Teatro venatorio y coquitario gallego... (1958), por salientar algúns outros casos, da autoría dos seus amigos Álvaro Cunqueiro e Xosé María Castroviejo, ou a edición en volume das súas colaboracións xornalísticas, La ciudad y los días. Calendario histórico de Vigo (1960). E contra o final desta etapa, co mesmo selo editorial, dúas entregas literarias de Gonzalo Rodríguez Mourullo: Nasce un árbore (1954) e Memorias de Tains (1956), principio do que logo se denominará a Nova Narrativa. Subliño estes dous títulos de Rodríguez Mourullo porque en certa maneira anuncian a seguinte xeira do editor, xa nos anos 60: a Editorial Castrelos, que inicia a súa actividade en 1963. Fronte á experiencia de Monterrey, máis de carácter erudito e de bibliófilo, con achegas certamente decisivas, Castrelos alterna xa moi decididamente creación e divulgación, vellos e novos autores, consciente de que acaso chegou a hora de abrir espazos novos. A colección Cuadernos de Arte Gallego constitúe un exemplo de deseño e pulcritude, malia os escasos medios da época. En Pico Sagro publica só dous textos: o seu poemario Canle segredo e Romanceiro da Terra Cha, de Darío Xohán Cabana. A colección Mogor intentaba ser unha canle de expresión para a xente nova. Pero na colección Pombal reúne títulos que acabaron converténdose tamén en referencia. Dos anxos e dos mortos, de Anxo Rei Ballesteros, en 1977, foi un deles. Esta novela anuncia, na miña opinión, a promoción de autores que empezan a expresarse xa no marco das liberdades democráticas e a saída da ditadura, do mesmo xeito que no seu día os textos de Mourullo anunciaban a Nova Narrativa. Velaquí a ollada do editor. A súa capacidade para explorar novos mundos, mesmo para adiviñar futuros, á par que para rescatar tesouros que outros daban por perdidos para sempre. A rebotica da libreríaeditora Monterrey, agora Castrelos, agarimaba a curiosidade dos mozos que se achegaban para saber da cultura e do galeguismo, a pegada dos tempos difíciles, o Partido Galeguista, a Segunda República, o soño dos devanceiros, dos que Xosé María, igual que Francisco Fernández del Riego en Galaxia ou Ramón Piñeiro na rúa Xelmírez de Compostela, tiñan a memoria viva. Mais a grande achega do editor Álvarez Blázquez á historia do libro galego, sen desmerecer as anteriores, é algo moi específico, extraordinariamente orixinal, un auténtico acontecemento na época. Baixo o lema ?Libriños do pobo pra o pobo?, comezan a publicarse en novembro de 1967 os primeiros títulos da colección O Moucho. A humilde, popular, eficacísima colección dos libriños de O Moucho.
Nº 369 260