ijolettn de la Real Academia Gallega 27
N??ez e Dfez Sanjurjo (1) nas terras ourens?s da Merca e de Villama
r?n, non dan tampouco o debido rendimento, por mor da singeleza con
qu' os ditos arque?logos diron conta das suas descobertas, cingufndose
? pubricaci?n de notas que deixaron mal precisadas as formas das
c?maras e in?dito gran parte do material nelas recollido.
A pesar de tal cativeza de datos, dous feitos parecen acusarse do
conjunto de descriuci?s e noticias soltas que forman a base da nosa
informaci?n: I. Que na Galiza, a semellanza do qu' ocurre no N. de
Portugal, a evoluci?n dolm?nica non pasa das suas formas primarias.
II. Qu' istes tipos, embora i?oremos a ?poca da sua aparici?n no chan
galego, tef?en unha dura que chega deic' 8s f?s do eneol?tico e pirmei
ros tempos do bronco.
En efeuto, a m8r parte dos d?lmenes esamiflados por Murgu?a,
dend' o Jallas ? r?a d' Arousa (2), son sen d?vida de c?mara singela, e
soilo dons, o da Piosa e o d' Erbellido, parecen ter un comenzo de co
rredor. Carauteres seme?lantes presentan os da bisbarra d' Ortegal,
descriutos por Maci?eira e Saralegui (3), os da regi?n de Mondofiedo,
de quo fala Villaamil (4), e os de Villamar?n e do monte de San Ci
brao, esprorados por V?zquez N??ez e D?ez Sanjurjo (5); yen canto a
cronolog?a d' alg?s d' istes moimentos, a sua atribuci?n 8 eneol?tico e
? bronco 1.?, fica justificada pol.o ach?dego de pontas de saeta cun
comenzo de ped?nculo on Villamar?n (6), e do' cer?mica campaniforme
e d' un enfeite de bronco nas Pontes de Garcia Rodriguez (7).
E fora d' isto, ningunha cousa mais p?dese enxergar on col dos
megalitos galegos. 0 quo n?s imos engadir agora, 6 por disgracia ben
pouco, mais com' ha servir on certo geito, pra confirmar as proposici?s
(t) Arturo V?zquez N??ez, Las M?nzoas, ?Bolet?n de la Comisibn de Monumentos
de Orense?, vol. I, Igor, n. 20, p?g. 345.
(2) Loc. cit.,
(3) Locs. cits.
(4) Locs. cits.
(5) Loc. cit.
(6) V?zquez N??ez, loc. cit. No Museo d' Ourense hay outras tres pontas de saeta
in?ditas, con ped?nculo iniciado e retoques finos, meia manila de pizarra e algunha cer?mica,
procedentes de m?moas de Villamar?n e Piugos (Lugo). Anque nono sabemos certamente,
supofiemos qu' istas m?moas eran dolm?nicas. Por disgracia, todalas gesti?s que levamos
feito pra Or en craro a destribuci?n e particularid?s do ach?dego d' istes ouxetos, te?en re
sultado fallidas. 0 mesmo Sr. D?ez Sanjurjo, que dirig?u a escavaci?n das ditas m?tnoas, con
testou que co tempo pasado dend' enton ja ti?a todo esquecido.
(7) Federico Maci?eira, loc. cit., n. 687. Da conta d' aparici?n nun dolmen, que est?
perto d' un . cromlech?, d'un dije de ?ronce, e no n. 684, noutros d?lmenes, de cer?mica qu'il
identifica co vaso campaniforme atopado por D. Santiago de la Iglesia nunha m?moa qu'il di
non dolm?nica, pero que cicais houbera tido outrora dolmen e do coal teria sido despoxada.