Traballos de investigación e estudo
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
56
57 58
59 60 61 62 63
64
65
66 67 68 69 70
71
cfr. Capitán Díaz, A., Los catecismos políticos, páxs. 5795. Conde de Cabarrús, Cartas sobre los obstáculos que la naturaleza, la opinión y las leyes oponen a la felicidad pública? al Sr. D. Gaspar de Jovellanos y precedidas de otra al Príncipe de la Paz, Barcelona, Imp. de la Viuda de D. Agustín Roca, s. a. p. 122123. Estas cartas foron escritas no ano 1792. Morales Muñoz, M., Los catecismos en la España del siglo XIX, Málaga, Universidad, 1990. A noticia proporciónaa Soto Freire, La Imprenta en Galicia, Ed. De X. R. Barreiro Fernández, Lugo 1982, p. 176. O título da obra é Catecismo civil e breve compendio de las obligaciones del buen español, sen indicación do ano. É unha reimpresión da obra que co mesmo título apareceu en Madrid no ano 1808. A reimpresión é de I. Aguayo. Non tivemos acceso a esta obra. A Coruña, na Oficina del Exacto Correo, 1812, p. 125. Catecismo, p. 16. Catecismo, páxs. 22 e 23. Catecismo, p. 44. Aparece co seguinte pé de páxina: Coruña, Imprenta de Higuereta 1820. Consta de sesenta e seis páxinas. Catecismo político arreglado a la Constitución de la Monarquía Española para la ilustración del pueblo, instrucción de la juventud y uso de las escuelas de primeras letras, por D. J. C., Cádiz, 1812, e Palma de Mallorca 1812. Morales Muñoz, M., Los catecismos en la España del siglo XIX, Málaga, Universidad 1990, p. 90, enumera once edicións deste catecismo: Cádiz, Palma de Mallorca, Barcelona, Cartaxena, Málaga, Valladolid, Córdoba, Vich, Valencia, Madrid, dúas, mais a da Coruña que Morales non cita. Reimpreso en Santiago de Compostela, Imp. de Manuel Antonio Rey, 1820, p. 40. Catecismo, p. 9. Catecismo, páxs. 12 e 15. Catecismo, p. 17. A constitución de 1837, que produciu varios catecismos políticos, exactamente oito, como testemuña Morales Muños, Los catecismos, p. 12, non deixou rastro ningún en Galicia. Valeriano Bozal publicou no ano 1968, no centenario do pronunciamento, unha selección dos manifestos aparecidos en 1868 en España. Non elixiu ningún manifesto galego. A súa lectura é moi instrutiva e reveladora das forzas sociais e políticas que participaron na conspiración: á parte de reclamar a eliminación do imposto de
72
73 74
75
76
77
78
79
80
81
82
83 84
85 86
consumos (o máis impopular), ou das levas de soldados etc. nalgún manifesto reclamábase o matrimonio civil ou mesmo o principio do amor libre. Polo xeral os manifestos galegos foron máis mesurados, cfr. Bozal, V., Juntas revolucionarias, Madrid 1968. A obra máis completa sobre este confuso asunto é a de Pedrol Ríus, A., Los asesinos del General Prim, Madrid 1960. Parece claro que un dos protagonistas foi o deputado republicano Paul y Angulo que se sentiu traizoado por Prim ao impoñer novamente a monarquía. Amigo y Pellicer, J., Catecismo político, democrático y republicano, Lérida. Ed. José Sol e Hijo. Catecismo democráticofederal o la verdad y origen de todos los gobiernos conocidos, por A. V., A Coruña 1869. Catecismo del Internacional. Rudimentos de Ciencia Social, Madrid, Imp. de La Emancipación, 1872. Catecismo Popular, o sea, clara inteligencia de los derechos de los gobernantes y de los súbditos, Barcelona, Lib. de los Sucesores de Font, 1869. Espinel y Fuster, J., Catecismo político, democrático y republicano, Barcelona, Hijos de Domenech, 1868. Tresserra y Ventosa, C., Catecismo democráticorepublicano, Madrid, Imp. Manuel Galiano, 1868. O mesmo debemos dicir do catecismo de Uguet, aparecido antes da Constitución, Uguet, Juan Justo; Catecismo Político, Barcelona 1868 ou da Cartilla de Roque Barcia; Barcia, R.; Cartilla política. El Papado ante Jesucristo, Madrid 1870. Carrillo y Sánchez, Catecismo de la trinidad liberal, soberanía, libertad, igualdad, o sea, el derecho público constitucional puesto al alcance de todos, Madrid 1869, Lib. de León P. Villaverde, p. 159. Batlle y Mundi, J., Catecismo político, dedicado a los diputados republicanos para instrucción del pueblo, Figueras 1869. Palacio y Campos, V., Catecismo político del Rey, del Gobierno y del Pueblo, Madrid, Imp. de F. López Vizcaino 1870. Barragán, G., Catecismo Constitucional o sea explicación del Código de 1869, puesto al alcance de los niños, Valladolid, Imp. de la Conciliación, 1870. Barragán, Catecismo, p. 8. Cartilla Constitucional para uso de los niños que concurren a las escuelas de instrucción primaria, por P., Ourense, Imp. de F. Paz, editor, 1870, p. 68. Cartilla, páxs. 78. Cartilla, p. 19.
325
Nº 366