450 BOLET?N DE LA REAL .ACADEMIA, GALLEGA
De outros dous grandes de Galicia na obra de Azor?n conv?n
que falemos con mais vagar.
A Pardo Baz?n
0 primeiro Azor?n andaba ben lonxe do asombramento que
a xente do seu tempo ti?a diante dela. No seu primeiro paso ?de
publicista?, o discurso no Ateneo de Valencia sobre a cr?tica lite
raria (1893), que editar?a baixo a firma de ?C?ndido?, fixo dun
xeito ? yes gasalleiro e con sorna, a s?a lembranza: ?Uno de
nuestros primeros cr?ticos, acaso el m?s ameno,es la se?ora
Pardo Baz?n; su gran erudici?n, su mucho gusto literario, han
levantado su nombre en poco tiempo... Pero n?tase en la ilustre
dama deseos, ?c?mo lo diremos?, de lucir su ingenio hasta en
los menores detalles; dir?ase que quiere derrochar erudici?n a
manos llenas. Este prurito de brillar en todas las materias y en
todas las ocasiones le ha dado cierta fama de vanidosa y entre
metida...? (so). Pouco desp?is aproveitaba a cr?tica do. libro El
Avispero, de Bonafoux, pra sinalar m?is a s?a diverxencia. Unha
falsa necrolox?a, ?Muertos ilustres? que pubrica na ?Lira Intras
cendente? vai ter as mais irtas rexoubas (40). Inda acusar?a alg?n
suposto plaxio e po?er?a en solfa o seu intento de anovar o tea
tro espa?ol, seg?n as decraraci?ns que ela fixera a un redactor
do ?Diario de Pontevedra?... (41).
Cos tempos foi perd?ndose aquela acedume. Vimos de qu?
xeito a segu?u na visi?n literaria da nosa paisaxe. Gardoulle
logo ditados ben nobres. Nos ?Maestros? reco?eceu que cando
todos desbotaban ?s novos, ela quer?a comprendelos. Pra Azor?n
era xa ?La Inactual?, cun maxisterio que asobardaba as lindes
das xeraci?ns, porque a s?a fala transmite a ?sensaci?n viva y
aut?ntica?. Contaba as relaci?ns que con ela tivera, sempre
ocasionales: correspondencia denantes de viren a Madrid, fa
l?ranse, regaloulle algunha curiosid? bibliogr?fica (unha copia do
?Fray Gerundio? mercada no Rastro)... Tam?n atopara unhas
1893.(as) La cr?tica literaria en Espa?a, por ?C?ndido?. Valencia, Vives,
(40) Muertos ilustres. La se?ora Pardo. Rec. en ?Buscapi?, 1894.
(41) Anarquistas literarios, cap. II, 1895.