BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Estudos e investigacións sobre Xaquín Lorenzo Fernández
[a?uho]: Ocupa a maior parte da área onde hai gheada. Aparece en: C1, C3, C4, C6, C8, C9, C13, C14, C15, C17, C18, C20, C23, C25, C26, C28, C30, C31, C32, C36, C39, C40, C42, C46, L1, L17, L20, L36, O2, O7, O15, O22, O23, O25, O27, O28, O29, P3, P4, P5, P7, P9, P10, P11, P14, P16, P17, P19, P24, P25, P32. Convivindo con [a?u o] aparece en L2, L10, L11, L14, L22, L24, L28, L31, L39, O16, O20, O30, P2, P8. Atópase tamén esta realización, ao lado de [a?u?o] nunha área situada nos confíns onde se xuntan as provincias de Lugo, León e Ourense, nos puntos: L29, L32, L37, LE1, LE3, O3, O9, O12. [a?uxo]: C5, C7, C10, C11, C12, C13, C19, C35, C36, C47, C48, P1, P6, P12, P13. Encóntrase, xunto coa variante [a?uho], en C2, C8, C13. [asuho]: C21, C27, C29, C38, C43, P18, P21. Ao lado de [asuho] e [asuho] áchase en C41; ao lado de [a?uho] en C37 e P23; ao lado de [a uho] en C33. [a uho]: C33 (ao lado de [asuho] e C34 (ao lado da variante [a uxo]). [asuxo]: [a uxo]: [asuho]: [asuxo]: [a u?o]: C34 (ao lado de [a uho]). C24 (ao lado de [asuxo]) e C49. C38 (ao lado de [asuho]) e C41 (ao lado de [asuxo] e [a?uxo]). C24 (ao lado de [asuxo]). O19 (ao lado de [a uho] e [a?u?o]), O26 (ao lado de [a uho] e [a?u?o]), O31 (ao lado de [a uho], Z3. [a uho]: O19 (ao lado de a u?o]: e [a?u?o]), O26 (ao lado de [a u?o] e [a?u?o]), O31 (ao lado de [a u?o]). Para a distribución cartográfica destes datos, véx. o mapa núm. 4. A presenza desta palabra nos dicionarios e estudos lingüísticos foi obxecto de estudo por parte de Ramón Lorenzo Vázquez (C.E.G., XVIII, pp. 130131), quen di:
Es voz conocidísima. Se halla en Carré, Cuveiro, Valladares (escrito jugo), E. Rodríguez, Schneider, Risco (Melide, 399), Ebeling (VKR, V, 95), J. Lorenzo (RDTP, XII, 96), López Soler (79) y Krüger (GK, 173; Léxico, 13 y 17). En Portugal, bajo la forma jugo registran la palabra L. Netto, Barreiros (RL, XXXV, 251), Souza (RBF, V, 174; con la variante jubo), Krüger (GK, 173), Dias (Vil. 113; en Rio de Onor, 60: xugo), Fefe, Messerschmidt (135), Figueiredo, Azeredo (RL, XI, 183, s.v. apeirias)...14
Curiosamente, ningún dos lingüistas e etnógrafos que estudaron o xugo en Galicia ten recolleitas as denominacións co primeiro fonema despalatalizado ou semidespalatalizado, que se encontran, como xa vimos15, nunha boa parte da costa sur da provincia da Coruña, e nalgúns puntos da costa pontevedresa, coas realizacións fonéticas: [a uho], [asuho] [asuho], [asuho] e [asuxo].
Nº 365 142