Alocucións académicas sobre Xosé María Álvarez Blázquez no Día das Letras Galegas
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
enchendo as boquiñas dos nosos bisnetos e trasnetos, o que vai ser lembrado, e lido e gozado e recitado, vai ser Xosé María Álvarez Blázquez o poeta, o grande e fermoso poeta que nos deixou a herdanza de moitos dos máis nobres versos da nosa lingua, destinados a prevalecer mentres a lingua prevaleza, mentres Galicia prevaleza. Poeta desde neno, como é ben sabido Xosé María non publicou o seu primeiro libro de versos en galego ata o ano 1949, compartindo volume ?pero non portada? con seu irmán Emilio, tan fermoso poeta nesta familia de poetas que conta xa con catro xeracións. Poemas de ti e de min, aquel tomo bifronte composto por dous libros siameses, inauguraba a aventura galega da Colección Benito Soto de Sabino Torres, bravo editor pirata contra as tebras franquistas, e a parte de Xosé María recollía versos maiormente de antes do 36, con outros poucos máis recentes. Libro cheo de graza, e ás veces dunha fonda dor, contén poemas excelentes, pero con todo non o xulgo obra de gran poeta, senón tan só de bon poeta. Mais en maio de 1948 nacera María Luísa Álvarez Cáccamo, que foi chamada Colorín, porque tiña ollos azuis, fazulas coloradas e cabelos dourados. E polo agosto do 49, na casa de Coruxo, mesmo á beira do mar, cando Colorín xa andaba tralas bolboretas e acariñaba as flores e encomezaba a falaricar, a Xosé María abríronselle as comportas da alma, e os papeis empezáronlle a florecer cos marabillosos poemas do seu primeiro gran libro, Roseira do teu mencer, escrito naquel ano e no seguinte. Roseira do teu mencer si que vos é unha cousa de poeta grande. Na nosa literatura hai dous libros de poesía infantil que eu teño polos máis fermosos: un deles é Roseira..., e outro Os soños na gaiola, do noso bon Manuel María. Pero Manuel María non tivo fillos propios; el escribiu prós nenos en xeral, ou todo o máis prós fillos e as fillas dos amigos, coma tal Xela Arias, que xa non é con nós tampouco... Xosé María non; Xosé María era un home no medio do camiño que de pronto se viu diante do grande milagre da vida: unha meniña do seu sangue que se ría cara a el e lle chamaba papá. Por iso Roseira do teu mencer, ademais de ser un fermosísimo libro de poesía infantil, é o libro enteiro onde a emoción paternal está do xeito máis intenso e máis conmovedor que se ten dado na nosa lingua. A emoción, propiamente, non se expresa; el non a di. Hai un veo de pudor que envolve estes poemas coma un cendal de luz e branca brétema; mais os seus versos aletexan coma bolboretas, ou por mellor dicir, latexan coma un paxariño encerrado entre unhas mans que o reteñen un intre, antes de devolverlle a liberdade. E algúns destes poemas ?moitos deles? obran tamén outro milagre: o dun poeta culto facendo poesía popular auténtica e non popularista... Son eses poemas que parecen cancións de rodaroda, esas enriostradas do folclore infantil que se transmiten, ou mellor dito, se transmitían entre os nenos ?sobre todo entre as nenas? de diferentes grupos de idade, aínda que seguramente foron compostas por persoas maiores que logo se esqueceron delas. Se algún erudito cun sentido do humor un pouco atravesado ?tal coma o propio Álvarez Blázquez? escribise un circunspecto ensaio sobre literatura popular, e dentro
253 Nº 369