ARTE DE PAQUETERÍA Víctor F. Freixanes
Permítanme que lle pida prestado o título desta intervención ao meu amigo e compañeiro de corporación Darío Xohán Cabana. Darío iniciouse nas artes do libro, en sendo un mozo, da man precisamente de don Xosé María Álvarez Blázquez, na librería Monterrey, máis coñecida como librería Almoneda, na rúa viguesa de Pi i Margal, onde daquela, cando Darío empezou, estaba instalada a Editorial Castrelos e onde, xa que logo, se producían os famosos libriños da colección O Moucho. Empezaba Darío a traballar e, segundo algunha vez declarou, iniciouse tamén daquela, entre outras habilidades, na arte de facer paquetes: a arte da paquetería, que disque o noso amigo e compañeiro académico mesmo domina arestora bastante ben. Esta referencia á paquetería no eido da edición non é nova. Hai unha fotografía de Xosé María Álvarez Blázquez, na compaña da súa muller, María Luísa Cáccamo Frieben, debo supoñer que dos primeiros anos 50, na que se ve o matrimonio camiñando por unha rúa de Vigo, se cadra a rúa de Príncipe, con ese aquel elegante das fotografías de antano, e don Xosé María leva na man un paquete: un paquetiño de libros, moi ben atado, moi ben aquelado. Francisco Fernández del Riego, que por aquelas datas xerenciaba a Editorial Galaxia xa na rúa Reconquista, gusta de falar tamén dos paquetes: sempre facendo paquetes, arredor da mesa do fondo da editorial, para enviar por correo aos subscritores das coleccións, porque entón había subscritores das coleccións de libros, e para enviar tamén aos libreiros. ¡Memoria de libreiros que nos anos 50 apoiaban o libro galego: o vello Arenas na Coruña; González, Porto e Galí en Santiago; Souto en Lugo; Tanco en Ourense; Martinez Gendra e Antúnez en Pontevedra; Elios en Ferrol; Cervantes e os irmáns Buceta en Vigo...! Poucos máis. Pero ¿que sería de nós sen os libreiros? Con moitas dificultades, ás veces con moitos medos ??déixeos aí?, en depósito naturalmente? chegaban os libros galegos ás librerías: os primeiros libros galegos, despois da desfeita terrible do 36. Sabino Torres, fundador xunto con Cuña Novás e con Álvarez Negreira (tamén da saga dos Álvarez, curmán de Xosé María), fundadores os tres, digo, da colección de poesía Benito Soto na Pontevedra de 1949, falaba igualmente da arte de facer paquetes: un ou dous libriños de cada vez, ben anoados con fío de fogueteiro, no almacén da rúa Filiberto. Entre os papeis inéditos (e inacabados) de Xosé María Álvarez Blázquez tivemos a oportunidade de acceder a un orixinal, dous ou tres folios, principio dun ensaio que non chegou rematar nunca, pero iniciado contra finais dos anos 80, que leva por titulo: ?Arte da envoltura?, e que ten que ver, xa que logo, co que aquí comentamos: envolver coñe257 Nº 369