BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Traballos de investigación e estudo
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36 37 38
39
nome de ?cartillas?, polo menos nas impresións feitas en Galicia. Tampouco os catecismos cristiáns levaban impreso o nome de ?cartilla?, aínda que así foron coñecidos polo público. Junta Superior de Sanidad del Reino, Cartilla de salud y preservativo del cólera morbo, A Coruña, Imp. Iguereta, 1834; Feijoo Poncet, B., Cartilla higiénica sobre el cólera morbo asiático, Pontevedra, Imp. de A. Landín, 1884; García Cobas, M., Cartilla popular sobre la peste bubónica, Pontevedra, Viuda de Antúnez, 1899. Fernández Crespo, D., Cartilla vitícola. La invasión filoxérica en la provincia de Lugo, Lugo, Imp. A. Villarino, 1897. Cartilla para el cultivo de remolacha azucarera. Azucarera de Padrón, Pontevedra, Viuda de Antúnez, 1900. Peña, José Jorge de la, Cartilla agraria para las escuelas rurales de la provincia de Lugo, Lugo, Imp. Viuda de Riesgo e Hijos, 1846. Cartilla o método que se observa en la Inclusa del Gran hospital de Santiago para con sus expósitos, Santiago de Compostela, Imp. Montero, 1821, Martínez Pérez, F., Cartilla militar consultiva sobre retiros y pensiones, A Coruña, Imp. del Hospicio, 1868; Acosta y Codesido, J., Cartilla higiénica del soldado, Ferrol, Imp. R. Pita, 1890. Cartillaresumen del censo electoral de la provincia de La Coruña, A Coruña, Imp. de la Misericordia, 1899; Cartillas evaluadoras, Santiago de Compostela, Imp. Gaceta de Galicia, 1888. Graña y Orje, V., Cartilla métrica y monetaria y método popular para aprender el sistema métrico monetario, Vigo, Imp. Compañel 1868. A primeira Cartilla impresa en Santiago, da que non queda ningún exemplar coñecido, apareceu en 1619 na imprenta de Juan Guixard de León. No ano 1626 o mesmo impresor publicou outra Cartilla de rezo, preparada polo colexial de Fonseca, Gregorio del Villar, cfr. López, Atanasio, La Imprenta en Galicia, Madrid 1953, páxs. 99 e 101. Cartilla de sirvientes, Santiago de Compostela, Imp. Jacobo Souto, 1862 e, co mesmo título, Ourense, Imp. Viuda de Lozano, 1869. Antela, A., Cartilla de instrucción para el servicio de los faros, A Coruña, Imp. M. Portela 1849. Ramallo, M., Cartilla de la música, Coruña, Tipog. Vicente Abad, 1881. Cartilla Cristiana Constitucional. Reimpresión de Santiago, Santiago de Compostela, Imp. Manuel Antonio Rey, 1820, p. 16. Cartilla Cristiana Constitucional dispuesta por D. Juan López Cancelada, Madrid, Imp. de Vega y Cía., 1820, p. 13.
40 Cartilla cristiana constitucional, Santiago de Compostela 1820, páxs. 6 e 7. 41 Na primeira edición desta Cartilla, que López Cancelada imprime en Madrid, consta que o autor rematou o texto en León o 1 de abril de 1820 (dato que desaparece da reimpresión). Teñamos en conta que Fernando VII xurou a Constitución o 9 de marzo de 1820, por conseguinte antes dun mes o autor tiña preparada a Cartilla. 42 Impresa na Coruña en 1812, Imp. de Antonio Rodríguez, consta de 231 páxinas, máis XXVI de introdución. 43 Estrada, J., e Trapote, M. do C., ?Sobre la prensa periódica de Palencia y Valladolid durante la Guerra de la Independencia?, Publicaciones de la Institución Téllez de Meneses, III, Palencia 1992, páxs. 357391. 44 El Ciudadano por la Constitución, 19 de setembro de 1813. 45 Cartilla, p. 21. 46 É tan raro que só coñecemos un exemplar do mesmo en toda Galicia, o exemplar da Biblioteca do Consulado da Coruña. 47 Cartilla, p. 29. Chega incluso a escribir que os que non falasen castelán, non deberían ter dereito a voto. 48 Cartilla, p. 184. 49 Cartilla, páxs. 184185. 50 Capitán Díaz, A., Los catecismos políticos en España (18081822). Un invento de educación política del pueblo, Granada 1978, p. 57. 51 Filgueira, S., Catecismo histórico de España, Vigo, Imp. de Iguereta 1840. 52 Pedralbes, N., Ensayo de un catecismo social para la educación primaria, Santiago de Compostela, Imp. Viuda e Hijos de Compañel, 1845. 53 Trinch, Joan, Catecismo especulativopráctico de la doctrina cristiana? traducido del italiano, Lugo, Imp. Soto Freire, 1856; Marín del Campo, J., Catecismo Eucarístico, Lugo, Imp. A. Villamarín 1892; García Cuesta, M., Catecismo para uso del pueblo acerca del protestantismo, Santiago de Compostela, Imp. Souto e Hijo, 1868; García Cuesta, M., Catecismo de fundamentos de la religión para uso del pueblo, Santiago de Compostela, Imp. de Souto Díaz, 1873; Caminero Núñez, F. J., El Dr. Büchner o el catecismo de los materialistas, Santiago, Imp. Seminario Conciliar, 1883. 54 Localizamos corenta e tres edicións, impresas en Galicia no século XIX dos catecismos de Astete, corrixidos por G. Menéndez de Luarca ou polo Cardeal Payá. 55 Sobre a influencia dalgúns catecismos franceses nos primeiros catecismos políticos de España,
Nº 366
324