Alocucións académicas sobre María Mariño no Día das Letras Galegas
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
por veces, ao se solidificar, prodúcenos unha sensación de horror nunca antes sentido de tal forma En todo caso, a poutada poesía tradicional e a poutada Rosalía teñen funcións diferentes no proceso de ancorar o texto de Mariño e facelo compatíbel co lector. A presenza da cántiga relíganos ao fondo milenario da anonimia nacional, ben robustecido o acto coa elección básica e totalizadora do idioma. Rosalía é o maxisterio e a soberanía referenciais que lexitima aquela emerxencia deliberada da anonimia. Logo, Novoneyra poutada serve como destinatario privilexiado do aquel que condiciona o texto porque,en grande parte, este escríbese para ser lido por tal persoa principal. Globalmente, penso que María Mariño se constitúe como unha poeta primitiva, o que se revela no uso por veces esaxerado ou torpe do discurso diferenciador da rima e do metro sen se someter ás regras e sen saber ou querer prescindir delas. Orabén, Mariño aséntase sobre esta base de primitivismo para abrir un abismo. Pero falo dun abismo ao que sería imposíbel descender partindo unicamente dos elementos da tradición historicoliteraria galega e europea cultas (de Gilhem de Peiteus e Pero Meogo a Hölderlin e Manuel Antonio). O popular é a chave da Porta do Inferno, do Pego Negro María Mariño. Eu non penso que na poesía de María Mariño se ache presente unha dimensión metafísica, nin penso que lles rolde aos seus poemas a noción de ser en canto tal, nin Sein ningún xermánico, e menos se é Dasein. Eu vexo na súa poesía unha forma do eu poético manifestarse destituído polo Outro, tal vez polo Mundo e pola Natureza. Vexo que o eu poético se sente succionado polo exterior previo que o leva e o aniquila. Aniquilación e disolución do eu nunha totalidade outra, veleiquí a vivencia irracional que vimos chamando mística. Mística é, pois, aquela particular experiencia de alienación do suxeitos na materia que sentimos que ocorre ao lermos María Mariño; mística materialista, atea, que na poesía castelá da autora, de nivel poético moi inferior á súa galea, se converte en confesional católica e pateticamente dependente dos seus distantes modelos. E vexo aí o intre no que o eu poético, e seguramente tamén o vivencial, se lle fai insoportábel á autora e convértese, fuxindo da primeira persoa gramatical, en ela. Ou sexa: eu no exterior de min, onde non doia nin lacere. Aínda unha enigmática voz, un poder de Outro, exterior, que soe ser unha potencia cualificada de vella, intervén nesta poesía de disolución en vida. Pero alén diso, a morte, a disolución total, aparece tamén como presentimento e dor extrema, prognóstico do caos e cántico do fin nos poemas derradeiros da María Mariño de carne e óso que sente chegar o cabo dos seus días reais. Dunha aniquilación a outra, da experiencia da aniquilación vivencial á aniquilación real e corporal e identitaria no nada, van discorrendo os versos de María Mariño. A inefabilidade, a imposibilidade de formular en linguaxe, en idioma, en gramática comunal, determinadas experiencias obriga María Mariño ás distorsións e ás reformulacións das regras. Vexamos como Juan de la Cruz, poño por caso, recorre no clímax da súa dificultade expresiva, ao símbolo baleiro e ambiguo, ao oxímoron, ao paradoxo, á
121 Nº 368