BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Alocucións académicas sobre María Mariño no Día das Letras Galegas
poética do momento: Carlos Oroza. O nacemento de María Mariño á poesía sempre irá unido na miña lembranza ao nacemento poético de Carlos Oroza, no Madrid da década de 1960. Era 1968, xa Mariño morta, e Novoneyra escribe, nunha arroutada, Viet Nam Canto, afluencia de versos maiores, intensamente cantabile, anafórica. Un novo xeito de enunciación e uns novos topoi simbólicos xorden no poema, que será modulado aínda nas Letanías de Galicia. A ladaíña, o versículo, a cantilène, vai coincidir, sen sabelo o autor seguramente, cos modos do poeta bretón bretonante Paol Keineg, coa poesía francesa haitiana de René Deppestre, con Cardenal, cunha masa difusa de verso africano de lingua portuguesa, aínda que si que sabía Novoneyra que estaba a converxer con algún modo beatnik norteamericano igualmente coevo. Coincidiu a redacción do poema de Novoneyra, Viet Nam Canto, coa prisión e xulgamento no TOP dos primeiros activistas da UPG por asociación ilícita e propaganda ilegal. Estas detencións están presentes neste texto cuxa conexión co movemento comunista internacional e de liberación nacional é obvia: Viet Nam. E ben, é aí onde Novoneyra introduce a exclamación e lema: MARÍA MARIÑO, DINAMITEIRA DA FALA. Tal mención enxerta a poesía galega na revolución mundial. Eu coido que Novoneyra nunca escribiría este poema se a estrela nagra María Mariño o non o guiase en tan elásticos orloineados como representa o Viet Nam Canto. Nunca poderemos esquecer que, como ben asegura Darío Xohán Cabana, guiar guiaríase Mariño polos consellos de Novoneyra pero tamén este aprendía, madialeva, da ousadía da escritora qu evivía canella por medio da casa de Xosé de Parada en Parada de Seoane. Logo, outros, e outras, críticos e poetas incorporáronse á ceifa común da análise da poesía de María Mariño ou deixáronse penetrar polos seus textos. Avilés de Taramancos editou Verba que comeza e foi memorábel en 1990 a homenaxe en Noia a María Mariño na que participaron Helena Villar, Ana Romaní, o propio Avilés, Novoneyra, Bernardino Graña e Carlos Oroza. María Mariño entrou, porparte, nas antoloxías, nos repertorios canónicos, nas historias da literatura. Até que a Academia lle concedeu o Día das Letras Galegas cuxo acto central está agora a se celebrar. A obra literaria de María Mariño é atemporal e ahistórica, aínda que só parcialmente posto que se o fose por completo constituiría o que Lacan (tan citado nisto por Jameson) chama o presente esquizofrénico e converteríase en absolutamente opaca a redondamente incomprensíbel. Tamén tende a sentirse ahistórica a obra de María Mariño por acharse fóra da historia da literatura galega e da historia das literaturas das que a nosa é familia. Tres poutadas fondean o barco negro María Mariño na corrente da literatura galega e nos fan lexíbel a autora: a cántiga popular de rima asoante con tendencia octosilábica, Rosalía ea veciñanza de Novoneyra. En canto á súa vivencia do tempo (palabra que ela emprega adoito e sitúa estratexicamente nos títulos), con frecuencia aparece desdebuxada nos seus vesos a nocións de presentepasadofuturo, que,
Nº 368 120