Manuel Curros Enríquez
BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
y aún empuñando el hacha del verdugo ir con ella matando hasta morir.? Proclama novamente a liberdade: ?Soldado o libre, moriré por tí?. A chegada da Primeira República en 1873 aínda puido erguelos ánimos dos republicanos máis fanatizados, pero non os ánimos de Curros e de cantos entenderon desde o primeiro momento que a República nacía morta. Estaba xa sumido no ?amargo tedio?. O seu paso polo internacionalismo do grupo El Combate, deixoulle para sempre unha marca de orixe: un discurso laico, militante, anticlerical, igualitario e mesmo retoricamente revolucionario17. A sensación de desesperanza non foi exclusiva de Curros. Hai toda unha xeración de mozos que enfermaron da mesma enfermidade e decidiron desertar de España e buscar en América unha ilusión para sobrevivir. O exilio republicano O fracaso do proceso revolucionario e da Primeira República polas que apostaron centos de mozos intelectuais, mudou moitas vidas. Non foi só a represión política que a Restauración, desde 1874, foi aplicando cautelosa e paseniñamente sobre cantos apoiaran as solucións republicanas para España. Máis que a represión foi a perda da utopía, a perda dunha atmosfera de liberdade, a restauración dos ídolos tenebrosos (realiza, aristocracia, clero, exército) que parecían erguerse das campás para retornar e facerse de novo co poder. Retornaban os medos atávicos dunha Galicia atrasada e clerical. Demasiado para aquela xuventude intelectual, republicana e utópica, que optou polo exilio voluntario en América. Está aínda por estudiar este primeiro exilio político e intelectual18 que tanto beneficiou as comunidades galegas de América, porque de acordo coa tese que defendemos, o fenómeno asociativo que vai dar orixe ós Centros Galegos da Habana, Montevideo e Bos Aires está organizado por esa primeira xeración de mozos e intelectuais. Nas orixes do movemento asociativo de Bos Aires está César Augusto Cisneros Luces, muradán, que xa estivera en América e retornara a España. Estaba no ano 1872 de profesor na Escola Naval Flotante de Ferrol cando tivo lugar o levantamento republicano de 187219. Logra fuxir da dura represión e instálase en Montevideo onde loita nos xornais contra o dictador Latorre e posteriormente pasa a Bos Aires onde funda El Gallego20 que foi o gran impulsor da constitución do primeiro Centro Galego daquela cidade no ano 1879. Cisneros Luces republicano, anticlerical, e posteriormente galeguista consumiu a súa curta vida no proxecto de unilos galegos da Arxentina. Con Cisneros Luces colabora o historiador e arquiveiro Bernardo Barreiro de V.V.
157
Nº 362