166 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
O alcalde, severo e autoritario, ergueito no sal?n do concello,
rifa a un cativo, sumiso e apouvigado, que ven, sen d?bida, de
cometer unha terr?bel trasnada: "?Es usted un sirveng?enza,
un miserable, un canalla... ?Una verg?enza de la sociedad!".
*
As esceas e o ambente refrexados en todos ises dibuxos, e
noutros m?is que ao respeito poder?amos traguer eiqu? 21, cha
man de tal forma pola f ala galega, que ao contemplalos recebi
mos a impresi?n certa de que sin usala os persoaxes non poden
entenderse e, sobor de todo, est?n fora dunha realidade social
inviol?bel. Ise ?, de seguro, o fin derradeiro que o seu autor se
propuxo ao crealos, po?endo o seu humorismo ao servizo do
idioma da Terra, ao que ft concede un valor cuia medida pode
xugarse por iste pensamento seu: "Noso idioma ? unha obra
de arte... Creouna o xenio inviol?bel do noso pobo e labrouna
o amor, a door e a ledicia de moit?simas xeneraci?ns. Unha l?n?
gua ? m?is que unha obra de arte; ? matriz inagotable de obras
de arte".
3. ATAQUE CONTRA DAS DRAGAS DE GALICIA
Pra n?s, na persoalidade e na obra de Castelao sobrancea
unha condici?n que nalg?n outro lecer ternos calificado: a de
xuez da sociedade galega; pois que xusg?u, po?endo ao deseo
berto e sentenciando con dureza as sete pragas que de antigo
vi?a padecendo. E non tom?u isa postura con gratuidade tem?*
tica que, de outra banda, ser?a l?cita no artista, sen?n pra con
tribuir co seu labor ? defensa ?veleiqu? c?mo, asemade de xuez
foi abogado da s?a terra? do xeito peculiar de vida dos galegos,
ao erguemento da s?a econom?a e da s?a dinidade social. A con
fesi?n disa vontade enc?rrase nista refleisi?n que 11 se fai: "Cor
to que a Terra que amamos tanto a?nda ? un "val de b?goas";
pero n?s, os galegos, superaremos a predici?n relixiosa e traca
r?mola en Paradiso"22.
De acordo coiste pensamento, aspirando a botar do Paradise
aos "anxos rebeldes", proieita seu arte deica un terreo social,
o Ibid., I, p. 5.
21 Vid., por exempro, na mesma colecci?n Cousas da vida os dibuxos obrantes
nos vols. I, p. 5; III, pp. 17 e 27.
Sempre en Galiza, ob. cit., p. 46.