BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA 179
compremento determinativo gulae, non deixa d?bidas. Debe,
pois, traducirse deste xeito:
"Pola enorme abertura da boca".
M?is diriosidade te?en as citas que fai de Boyle, Calmet e
outros encol de Fabri. Este, seg?n Sarmiento, fixo d?as observa
ci?s: a primeira en 1624 na cual se oper?u anatom?a de unha
baleia de 91 palmos de longo, e na boca cab?alle un home a ca
balo. Fala, desp?is, Fabr? de outra baleia de cen p?s de comprido
e d?: "Hoc ejus erat capacitatis, ut insidentem caballo suo
tem facillime admitteret". Segura por?n que o "intestino recto"
ti?a tal capacidade que por ele cab?a un home sentado no seu
cabalo. Sarmiento engade: "aunque de la capacidad de la boca,
no se infiera la capacidad de la garganta, se infiere de la capaci
dad del intestino recto, la capacidad del es?fago. Con que, a haver
de citar a Fabri para esta Ballena, de cien pies, no para la que
ten?a 91 palmos. El caso es que el Mismo Fabri dice que estos Pe
ces eran Mysticetos; y as? se enga?an los autores, a?n guando
diminutamente le citan" 27.
Non repetiremos que os misticetos (baleias) non puideron
engolar a un home. Sarmiento recunca na s?a tese engadindo
textos, alg?ns deste xeito: "Cum vera Balaena (Fabri, p?x. 567)
dentibus careat, pistes integros voret; inde viscosa in stomacho,
et indigesta massa congeratur, in qua saepius devoratorum? ros
tella Polyporum inveniantur" 22.
Con outros textos conclude que o non ter dentes nada ten que
ver coa condiz?n de ser un peixe pisc?voro.
Todo o apartado XXII, ? derradeiro, adicado ? pol?mica encol
da baleia ? unha repetiz?n da mesma tese moi recuncada. Ref?
rese ? baleia que var?u en Valencia e da que fala Feijoo men
zoando a Fournier. O R. d? que desta baleia xa fal?u o P. Grana
da, pero Sarmiento asegura que foron d?as baleias diferentes.
Pra defender a Feijoo, moito remexe encol da diversidade de
baleias; mistura nomes de cet?ceos e non cansa de po?er teste
mu?os que confirman a erudiz?n do noso monxe. Al?n disto trata
de probar que o R. interpret?u o seu xeito a Xos? Fournier, do
que d? que "siguiendo el sentir vulgar, es de admirar la petitesse
27 Demonstraci?n, cit., t. I, p?x. 395.
28 Traducimos: "Ainda que ? verdadeira baleia lle falten os ?dentes, devora
peixes enteiros; por iso se amontoan no seu est?mago sustancias viscosas e pasta
confusa, na cal se atopan, moitas veces, restos de pulpos devorados".