BOLETÍN DA REAL ACADEMIA GALEGA
Vida oficial da RAG
darios de liberdade? As preocupacións máis fondas foron sempre as mesmas: o misterio de morrer e o entusiasmo de querer. ¿Algunha vez houbo outra cousa que puidese importar máis? Sabíao moi ben el, eu aprendino non sei se ó mesmo tempo ou antes ou despois. Pero soubémolo xuntos e ese foi o noso segredo compartido. Os dous sentiamos a ferida aberta de andar por este mundo, e xogabamos a ser nenos, ou vellos, ou pais, ou amantes, e nese xogo esqueciamos as bágoas que mollan a cotío a humilde festa inventada da amizade. O Casares e mais eu eramos tan orfos coma calquera muller ou calquera home. E na desgracia rotunda e inevitable enredabamos coas risas, coas palabras, coa tristeza, coa axuda confiada. Sabiamos que, sendo como somos compañeiros de naufraxios, era unha sorte inmensa, inmerecida, atopar aquela luz entre tanta escuridade. Sabiamos o que se podía perder, que ía ser todo, cando rematase a festa de estar vivos. Por iso aínda sigo co rumbo algo perdido, porque o compañeiro dos meus xogos xa non volveu a xogar. Nunca máis acudiu á miña cita, nunca máis a súa voz volveu aparecer ó outro lado do teléfono. Porque ós veráns, dende aquel último con sol, fáltanlles as palabras e os acenos que prometan a ledicia cotiá de compartir en sosego unha sensata aventura de palabras, amizades e paseos. ¿Haberá quen entenda e quen goce, como el fixo, a desgracia afortunada de ver o sol cada mañá? Eu non atopei ninguén para quen vivir fose tamaña regalía. Por iso era humilde e comprensivo e entusiasmado e teimudo e amador. Por iso o admirei tanto e o quixen tanto. Pero había, si, que comer tódolos días, que gañar os cartos, que mandar os fillos á escola, que atender obrigas. Aínda que o importante foran os amigos, os paseos, o sol, as conversas, a risa, a reflexión, o gozo do pequeno. Tantas noites nos deron as catro ou as cinco da mañá falando de case todo: do descubrimento dun novo autor, da relectura dun clásico, das novidades da política, a violencia dos poderosos ou dos fanáticos, das malditas desigualdades do mundo... O serio era vivir, axudar a vivir, e contar a vida, e case nunca lle deixaban. Había que facer deberes. Había que atender chamadas, padecer intrigas, loitar contra as trampas, soportar ambicións, deslealdades. Sempre a interromper. E el, un home responsable, non se esquecía nunca de cumprir. Pero mentres, o tren parado e a moto quieta e a tertulia sen atender. Que o importante era a ilusión de convivir, ben o sabiamos. O demais, como moito, consistía en desfacer tódolos enredos. Cantas veces me recordaba ó seu admirado Camus. Era desa raza, gozador e moralista. Difícil mestura, lúcida e brillante, dun vitalismo apaixonado e dunha severa autoesixencia. Ou sexa, paixón e rigor nun solitario moi sociable, como el era. Porque só saben de moral os que tamén saben de gozos. Os outros veñen sendo inquisidores, furiosos mandaricas, tolos que enguedellan outros tolos, fronte ós que el mantivo esa prudente distancia que tan elegantemente practicaba. Sempre soubo compaxinar o intenso entusiasmo dos seus proxectos coa comprensión das posicións alleas, por distintas que fosen. Porque o proxecto máis entusiasmante de todos, no fondo, era o encontro afectivo, a cordialidade, a convivencia compracida e compracente. A súa ferramenta foi sempre esa do cariño e da cordialidade. A da comprensión, incluso con aqueles que algunha vez quixeron agredilo e que o inxuriaron, outro recordo vivo que me asalta, por se ter manifestado irónica e literariamente contra
Nº 364 324
