100 BOLET?N DE LA REAL ACADEMIA GALLEGA
das. O artista puxo na tarefa a ilusi?n de quen traballa coas
materias m?is achegadas ? s?a intimidade. De quen fende na
propia carne. Non en van andaba a tallar esquemas antol?xicos
da s?a raza.
De primeiras, no ?lbum "N?s" atopamos a imaxe anat?mica
da xente ,galega. Endexam?is o rascu?o fora tan sobrio e tan
verdadeiro. As figuras, seu modelado, seu xesto... vi?an arrin
cadas ? canteira racial, con tal autenticidade que non poder?an
interpretar a fisonom?a de ning?n outro pobo. Arrinc?u ? hu
manidade galega os exemprares m?is definidos. A persoalidade
som?tica do pobo, endexam?is adequirira no mundo do arte un
senso tan verdadeiro.
E, ao mesmo tempo, tan transcendido polos estados do es
prito. Polo sentimento, pola rebeld?a, pola anguria, pola sor
na... De tal xeito que a obra pudera valorarse tam?n coma anta
l?xica da psicolox?a galega. Ao p? de cada dibuxo, as figuras
po?en a s?a sentencia. O xesto e a palabra responden ? mesma
onda de intimidade, que denantes de Castelao ningu?n ti?a
reflexado con verismo tan fresco e sinxelo, con caracterizaci?n
tan expresiva e xusta, nin con estilizaci?n tan ennobrecida.
DOCUMENTO SOCIAL
Todo o movimento da renacencia galega que arrinca dos Pre
cursores e chega aos nosos d?as, conquire nas follas do ?lbum
"N?s" unha das primeiras cimas. Por enriba dos valores art?s
ticos, que non se poder?an mellorar, a obra constit?e un docu
mento social estrelecente. O home galego, a vida rural e mari
fieira da Terra, endexam?is adquirir?n unha imaxen tan expre
siva, unha representaci?n tan rezumante de autenticidade.
O drama da Terra est? al?, dende a primeira ? derradeira
estampa. Os rasgos de cada figura e a intenci?n con que foi re
dactado cada p?, responden a un orde de ideasforza, chamadas
a estalar m?is cedo ou m?is tarde na concencia da sociedade.
Nada hai na obra enteira de neutro nin de banal. O autor ca
rreg?una de pensamento at? nos m?is miudos rascurios, sin que
padecese nin migalla da s?a nobreza est?tica.
Co ?lbum "N?s" Castelao veu a compo?er o ret?bulo de fon
do, do movimento espritoal, que da Galiza fixo seu eixo. Doulle
o contido social de que ter?a de vivir desp?is. De que xa vivir?
sempre mentras a Terra soporte inxusticias iesquecimentos.